Multi-, inter- en transdisciplinariteit; wat is wat?

In interdisciplinair onderwijs bekijk je complexe vraagstukken zoals klimaatverandering, globalisering of diversiteit vanuit verschillende kanten en disciplines. Het doel is om zo dichterbij een oplossing te komen, of de inzichten te gebruiken voor je onderzoek of onderwijspraktijk. Er zijn verschillende vormen van interdisciplinariteit die je in je onderwijs kunt gebruiken: multidisciplinariteit, interdisciplinariteit en transdisciplinariteit. Wat zijn de verschillen? 

Wat is multidisciplinariteit?

Multidisciplinariteit heeft betrekking op het bestuderen van een onderwerp in verschillende disciplines tegelijkertijd. Perspectieven vanuit de verschillende disciplines zorgen voor een breder begrip van een onderwerp. Denk bijvoorbeeld aan hoe je gedrag van mensen kan duiden vanuit de psychologie, biologie en economie. Je gaat dus over de grenzen van disciplines heen, maar disciplines behouden hierbij hun eigen ‘stem’. Het doel is niet om te komen tot integratie van inzichten. In hoger onderwijs zie je bijvoorbeeld dat er gastdocenten vanuit verschillende disciplines hun kennis komen delen over een bepaald thema, of dat studenten in groepjes literatuuronderzoek doen naar verschillende perspectieven op een bepaalde vraag. 

It goes beyond a simple sum of its parts

Wat is interdisciplinariteit?

Bij interdisciplinair denken en werken doe je een stap verder: je probeert in interactie te komen tot integratie van perspectieven of inzichten uit verschillende disciplines, om zo een complex fenomeen beter te kunnen duiden. Integratie kan bijvoorbeeld plaatsvinden op het niveau van methoden, tools, concepten, theorieën of inzichten. Samen kun je daarin meer dan alleen (‘it goes beyond a simple sum of its parts’). Het helpt dus als studenten in hoger onderwijs verschillende perspectieven vertegenwoordigen.  Een belangrijk aandachtspunt hierbij is om als docent het vak met docenten uit andere vakgebieden te ontwikkelen en specifiek te denken aan het trainen van studenten in integratietechnieken. 

Wat is transdisciplinariteit?

Bij transdisciplinariteit zijn er naast studenten of academici ook andere (maatschappelijke) partners betrokken bij het onderzoeken van een complexe vraag. Denk bijvoorbeeld aan co-creatie tussen studenten en gemeentes, bedrijven of andere maatschappelijke organisaties. Hier draait het dus om het bij elkaar brengen van kennis uit wetenschap én praktijk om bijvoorbeeld tot een bepaalde integratieve aanpak of oplossing te komen waarmee ook maatschappelijke impact wordt bereikt. 

Vergelijk het met het maken van een curry

Een metafoor die bij het onderscheid tussen multi- en interdisciplinariteit past is het maken van een curry. Een multidisciplinair bordje eten bestaat uit aardappelen, groenten en vlees met een sausje. De groenten liggen dan bij elkaar en vormen een logische verhouding tot elkaar, maar zijn nog niet gemengd om te komen tot een betere smaak. Als je er curry van maakt, zie je een nieuw geheel ontstaan: de aardappelen, groente en het vlees  worden op zo’n manier gecombineerd bereid dat er een nieuwe smaak ontstaat (interdisciplinariteit). Wil je aan één van beide gerechten een transdisciplinaire smaak toevoegen, dan serveer je je warme gerecht met een frisse salade on the side.

Sta stil bij je doel

Voor je in je onderwijs(ontwerp) aan de slag gaat met interdisciplinariteit, is het verstandig om goed stil te staan bij de vorm (multi-, inter- of transdisciplinariteit) die het beste past bij wat jij als docent beoogt. 

Auteur

• 

  dr. Esther Slot

  E-mail: e.m.slot@uu.nl

  Telefoonnummer: 06 23 003 829

Referenties

Huutoniemi, K., Klein, J. T., Bruun, H., & Hukkinen, J. (2010). Analyzing interdisciplinarity: Typology and indicators. Research policy, 39(1), 79-88. 

Klein, J. T. (2010). A taxonomy of interdisciplinarity. The Oxford handbook of interdisciplinarity, 15, 15-30.