Podcasts in je onderwijs? Zo pak je dat aan

Vrouwelijke student zit in de bibliotheek en luistert een podcast met een koptelefoon op

Luisteren naar verhalen, interviews of je kennis bijspijkeren via een podcast; het gebeurt volop. Zowel het aanbod als gebruik van podcasts is de laatste jaren enorm toegenomen (Petit & Cuenen, 2022). En ook in het onderwijs worden podcasts al enige tijd ingezet. Op welke manieren gebeurt dit, en waarom zou je dit willen als docent? Waar begin je, en welke uitdagingen kun je tegenkomen? Onderwijskundig adviseur Anouk den Hamer dook in de wereld van podcasts in het onderwijs, en zette het voor je op een rij.

Positieve effecten

Al vóór 2009 zijn er tientallen onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van podcasts in het onderwijs. Er werd toen geen positief effect gevonden op leren, maar wel op motivatie van studenten (Hew, 2009). Sindsdien is de kwaliteit van podcasts in het onderwijs sterk verbeterd. Sommige onderzoekers zien nu wél positieve effecten van podcasts op aspecten van leren, het reflecterend vermogen en wederom de motivatie van studenten (Andersen & Dau, 2021). 

Wat is een podcast?

Een podcast is een gesproken audio-opname die direct afgespeeld kan worden op een media device, zoals een smartphone, computer, etc. (Drew, 2017). Een podcast is online beschikbaar en kan gaan over een bepaald thema, of onderdeel zijn van een serie podcasts (Andersen & Dau, 2021). Een podcast kan bijvoorbeeld de vorm aannemen van een monoloog, een gesprek of interview, een reportage of een documentaire.

Waarom podcasts gebruiken in je onderwijs?

Podcasts gebruiken in het onderwijs heeft allerlei voordelen*:  

  • Studenten waarderen de flexibiliteit van podcasts, doordat je met podcasts kunt studeren waar en wanneer je wilt (Evans, 2008; Merhi, 2015).
  • Studenten hebben het gevoel goed voorbereid te zijn voor de les (Andersen & Dau, 2021).
  • Veel studenten vinden het leuk om naar podcasts te luisteren (Merhi, 2015; Zacharis, 2012)
  • Studenten kunnen het gevoel hebben dat ze met podcasts meer contact hebben met hun docent. Dit zorgt ervoor dat hun motivatie om te leren hoger is (Fernandez, Simo, & Sallan, 2009).
  • Studenten komen in aanraking met de taal en het jargon van hun vakgebied. Dit helpt niet alleen om hun vakgebied beter te begrijpen, maar ook om beter over de stof te kunnen discussiëren.
  • Als je goede opdrachten maakt bij de podcasts, dan kunnen podcasts een positieve invloed hebben op de motivatie van studenten en hun score tijdens het vak (Yilmaz & Keser, 2016). Verder op deze pagina (paragraaf ‘Uitdagingen’) vind je voorbeelden van goede opdrachten.

Manieren om podcasts in te zetten

In het onderwijs worden vooral twee typen podcasts gebruikt: de podcast die door docenten worden gemaakt en de podcast als toetsinstrument, waarbij de student (individueel of in groepjes) zelf een podcast maakt. 

Zelf een podcast maken als docent

Als je zelf een podcast maakt, kun je ervoor kiezen om zelf de primaire spreker te zijn of om een gastspreker te interviewen. Sommige docenten gebruiken podcasts ter vervanging van hoorcolleges. Let er dan wel op dat je niet simpelweg het hoorcollege inspreekt, maar de inhoud vertaalt naar een aansprekende podcast. Een uitgebreidere versie van podcasts ter vervanging van hoorcolleges zijn zogenaamde ‘podcast colleges’ (Zijp & Karreman, 2020); dit is een college format dat bestaat uit één of meerdere audiofragmenten die worden ondersteund door slides of clips, gevolgd door een sessie waarin je de mogelijkheid hebt om vragen te stellen.

Podcasts worden in het onderwijs vooral gebruikt om studenten kennis te laten maken met bepaalde thema’s of om hen dieper te laten nadenken over de stof. Zo kun je studenten (al dan niet voorafgaand aan het college) de podcast laten luisteren en tijdens het college discussiëren over de inhoud. Dit is een effectieve manier om het reflectieve vermogen van studenten te vergroten (Andersen & Dau, 2021). 

Let er goed op dat je de podcast(s) integreert in het vak. Laat het geen losstaand onderdeel zijn, maar verbind er opdrachten aan. Bijvoorbeeld door studenten een essay te laten schrijven over het onderwerp, of vragen te laten opstellen (of juist beantwoorden). Je kunt er ook voor kiezen om studenten naar aanleiding van jouw podcast zélf een podcast te laten maken.

Podcasts laten maken door je studenten

Podcasts kunnen niet alleen nuttig zijn als informatieoverdracht van docent naar student, je kunt studenten ook zelf een podcast laten maken. Dit kan een effectieve methode zijn om studenten bekender te maken met hun (toekomstige) werkveld. Als studenten zelf een podcast moeten maken, dan werken ze op het hoogste niveau van leren van Bloom’s Taxonomy (Krathwohl, 2002), namelijk ‘creëren’. Met het maken van een podcast kun je een diepere manier van leren en reflecteren bereiken (Andersen & Dau, 2021).

Je kunt studenten bijvoorbeeld vragen om één van de thema’s uit de cursus verder uit te werken in een podcast. Dit kun je hen individueel laten doen, maar dat kan best lastig zijn. Je kunt studenten ook in duo’s of kleine groepjes laten werken. De invulling kan van alles zijn! Denk aan: het interviewen van een expert in hun vakgebied, een discussie tussen de studenten over de stof, of laat ze hun visie op het thema bespreken. Bekijk ook deze podcastopdracht die UU-docent Maikel Waardenburg maakte voor zijn studenten.

Podcasts als toets

In dit artikel van UU-docenten Willem Janssen en Dave van Toor lees je over hun ervaringen met podcasts als toets. Zij merkten dat studenten zeer positief reageerden op het maken van de podcast. De studenten vonden het maken van de podcast leuk, leerzaam en zagen een meerwaarde in zowel hun eigen ontwikkeling als hun academische vaardigheden (zoals presentatievaardigheden en samenwerken). Een van de studenten omschreef de ervaring als volgt (Janssen en Van Toor, 2023, p.11):

"A podcast is a really good way to informally inform an audience. You really have to switch (since you are used to a lot of academic writing). But this is a good thing because in the end you should master the knowledge in such a way that you can explain it in a fun/easy/understandable way."

Om podcasts van studenten te beoordelen, kun je gebruikmaken van dit beoordelingsformulier. Het formulier is gemaakt is door UU-docenten Willem Janssen en Dave van Toor samen met Onderwijsadvies & Training.

Tips bij het maken van een podcast

Heb je voor jezelf op een rij gezet hoe podcasts jou en je studenten kunnen helpen en wil je ermee aan de slag? Er zijn een aantal zaken waar je op moet letten.
 

  1. Ga eerst na welk leerdoel je wilt behalen met de podcast.
  2. Denk er ook al over na welke leeractiviteiten je gaat koppelen aan de podcast, zodat deze goed ingebed wordt in je onderwijs. Laat studenten bijvoorbeeld een opdracht maken na het beluisteren van de podcast.
  3. Denk na over de structuur, en wie je als publiek voor ogen hebt. Werk de verschillende onderdelen uit, zoals het intro (wie zijn de sprekers en waar gaat het over), het middenstuk (welke inhoud wil je overbrengen) en het einde (bijv. een samenvatting van de belangrijkste punten en vooruitblik op toekomstige onderwerpen). 
  4. Een informele sfeer en een verhalend element helpen om de interesse van studenten vast te houden. 
  5. Zorg dat de kwaliteit van de audio goed is en test dit vooraf. UU-docenten kunnen gebruikmaken van de podcaststudio’s van de Universiteit Utrecht, zodat je zeker weet dat je geluid goed is.

    Wat is de ideale lengte?

    De meningen verschillen over de ideale lengte van een podcast. Als de podcast dient ter introductie van een bepaald thema, dan kan 15 minuten volstaan. Bij een gesprekspodcast over een bepaald thema, wordt vaak 30-45 minuten aangehouden. Zorg ervoor dat de podcast niet langer dan 45 minuten duurt, omdat de aandacht anders verslapt.

    Kennisclips

    Meer tips? Er zijn verschillende webinars en kennisclips over het maken van podcasts in het onderwijs, zoals:

    Tips van Jip

    UU-docent Jip Leendertse heeft veel ervaring met podcasts. Hij maakte met collega’s een reeks podcasts ter vervanging van de hoorcolleges. Zijn tips: 

    • Als je het doet, doe het goed: ga niet je oude verhaal voorlezen, maar maak een nieuw verhaal.
    • Zorg ervoor dat je continu dezelfde afstand tot de microfoon houdt. 
    • Voorkom monotoon praten.
    • Je kunt in de podcaststudio’s van de Universiteit Utrecht de audio op verschillende tracks opnemen. Hierdoor kun je bijvoorbeeld zachtere stemmen harder zetten en luide stemmen zachter maken.
    • Maak je een gesprekspodcast? Zorg ervoor dat er regelmatig interactie is tussen de gesprekspartners – dat kan al met een ‘hmmm’, ‘ja’, etc. Dit maakt de podcast dynamischer om naar te luisteren.

    Uitdagingen 

    Er zijn een aantal zaken die het een uitdaging kunnen maken om podcasts in je onderwijs op te nemen. Het is handig om deze mee te nemen in je afweging.
     

    • Het kan veel tijd kosten om podcasts te maken; je moet goed nadenken over de opbouw, hoe je de podcast opneemt, er kunnen technische lastigheden plaatsvinden en misschien wil je de podcast ook nog nabewerken. 
    • De geluidskwaliteit is erg belangrijk; een gebrek aan goed geluid kan een negatief effect hebben op de motivatie van studenten (Andersen & Dau, 2021). Verwaarloos de kwaliteit van je audio dus niet. Je kunt je podcast opnemen in een van de podcaststudio’s van de Universiteit Utrecht.
    • Studenten waarderen een podcast waarin de docent enthousiasme toont, en ook hun motivatie gaat hiermee omhoog (König, 2021). Heb jij het in je om de juiste mate van enthousiasme te vinden?
    • Het is belangrijk om de podcast goed in te bedden in het vak, waardoor studenten tijdig naar de podcast luisteren en niet pas aan het eind van de periode. Of als je studenten zelf een podcast laat maken, zorg er dan voor dat ze tijdig een script inleveren en mogelijk oefenen met het maken van de opname, zodat ze nog genoeg tijd hebben om aanpassingen te doen. Zie Janssen & Van Toor (2023) of Baer et al (2023) voor voorbeelden van lesplannen.
    • Het kan best een uitdaging zijn om goede opdrachten te koppelen aan de podcast. Onderzoek toont aan dat het vooral motiverend is voor studenten om reflectieve vragen te stellen bij podcasts (Yilmaz & Keser, 2016). Bijvoorbeeld, voorafgaand aan de podcast: Wat weet je al over het onderwerp? Wat zou het je opleveren om meer over dit onderwerp te weten komen?. Na het beluisteren kun je vragen stellen zoals: Wat zijn de verschillen en overeenkomsten met de andere onderwerpen waar je over geleerd hebt? Hoe staat dit onderwerp in relatie tot je dagelijks leven? Zijn er zaken aan dit onderwerp die je lastig vindt om te begrijpen? (Yilmaz & Keser, 2016).

    Ondersteuning voor UU-docenten

    Voor docenten aan de Universiteit Utrecht zijn er verschillende vormen van ondersteuning. Ben je geen docent aan de Universiteit Utrecht, maar heb je wel behoefte aan ondersteuning? Neem dan contact op met onderwijsadviesentraining@uu.nl.

      Drie studenten nemen een podcast op.

      Podcaststudio’s

      De Universiteit Utrecht heeft twee podcaststudio’s waar je zelf podcasts op kunt nemen, al dan niet onder begeleiding van een professional. Deze studio’s vind je op de Kromme Nieuwegracht 80 en op de Bolognalaan 101. Je kunt de studio op de Bolognalaan zelf boeken.

        UU-huisstijl en podcastkanalen

        Als je een podcast met een breder publiek dan je cursus wilt delen, zorg er dan voor dat je de huisstijl van de Universiteit Utrecht op de juiste manier gebruikt. De UU heeft twee officiële podcastkanalen op Soundcloud en Spotify. 

          Bestaande UU-podcasts

          Op verschillende plekken binnen de UU zijn al podcasts opgenomen, en niet alleen door docenten. Vaak staat een bepaald thema centraal. Voorbeelden zijn:

          Onderwijskundige ondersteuning

          Wil je advies of hulp bij het inbedden van podcasts in je vak? Of wil je zelf onderzoeken of de kwaliteit van je onderwijs omhoog gaat door de inzet van podcasts? Of heb je behoefte aan een praktische workshop voor je studenten, als zij aan de slag gaan met het maken van een podcast? Neem dan contact op met Dr. Anouk den Hamer van Onderwijsadvies & Training (O&T).

          Ontvang nieuwe artikelen in je mailbox

          Referenties

          Andersen, R. H., & Dau, S. (2021). A review of podcasts as a learning medium in higher education. Paper presented at the pp. 34-XIV. doi:10.34190/EEL.21.021

          Baer, U., Davies, R., Detweiler, E., Fellows, J., Herland, E., Howley, K., ... & Ramsey, H. (2023). Humanities Podcast Network Teaching Students to Podcast.

          Drew, C. (2017). Edutaining audio: An exploration of education podcast design possibilities. Educational Media International, 54(1), 48-62. doi:10.1080/09523987.2017.1324360

          Evans, C. (2008). The effectiveness of m-learning in the form of podcast revision lectures in higher education. Computers & Education, 50(2), 491-498. doi:10.1016/j.compedu.2007.09.016

          Fernandez, V., Simo, P., & Sallan, J. M. (2009). Podcasting: A new technological tool to facilitate good practice in higher education. Computers & Education, 53(2), 385-392. doi:10.1016/j.compedu.2009.02.014

          Hew, K. F. (2009). Use of audio podcast in K-12 and higher education: A review of research topics and methodologies. Educational Technology Research and Development, 57(3), 333-357. doi:10.1007/s11423-008-9108-3

          Willem Janssen en Dave van Toor, 'De podcast als toets binnen rechtsgeleerdheid', LaM april 2023, DOI: 10.5553/REM/.000074.

          König, L. (2021). Podcasts in higher education: Teacher enthusiasm increases students’ excitement, interest, enjoyment, and learning motivation. Educational Studies, 47(5), 627-630. doi:10.1080/03055698.2019.1706040

          Krathwohl, D. R. (2002). A revision of bloom's taxonomy: An overview. Theory into Practice, 41(4), 212-218. doi:10.1207/s15430421tip4104_2

          Merhi, M. I. (2015). Factors influencing higher education students to adopt podcast: An empirical study. Computers & Education, 83, 32-43. doi:10.1016/j.compedu.2014.12.014

          Petit, M., & Cuenen, R. (2022). Populariteit podcasts blijft toenemen: Bijna 7 miljoen luisteraars in Nederland. Retrieved Aug 30, 2022 

          Salmon, G., & Nie, M. (2008). Doubling the life of iPods. Podcasting for Learning in Universities, , 1-11. 

          Waardenburg, D. M., & Van den Brink, L. (2020). Blended Learning 2.0. Podcast project.

          Yilmaz, F. G. K., & Keser, H. (2016). The impact of reflective thinking activities in e-learning: A critical review of the empirical research. Computers & Education, 95, 163-173. doi:10.1016/j.compedu.2016.01.006

          Zacharis, N. Z. (2012). Predicting college students' acceptance of podcasting as a learning tool. Interactive Technology and Smart Education, 9(3), 171-183. doi:10.1108/17415651211258281

          Zijp, D., & Karreman, L. (2020). Podcast lectures: Recommendations for a corona-proof lecture format. Retrieved Jun 24, 2022


          * Uit: De kracht van podcasts in het onderwijs – Highlights uit het webinar van vrijdag 13 mei - SURF Communities