Sociaal contact en communityvorming op afstand

De kennismaking is een stap in het creëren van verbondenheid. Wanneer je elkaar kent durf je eerder vragen te stellen. Wanneer je jouw vragen of leerdoelen kunt inbrengen en ziet dat hier aandacht aan wordt besteed werkt dit motiverend, omdat je je gehoord voelt, ziet dat je je competenties kunt ontwikkelen en misschien ook omdat er keuzemogelijkheid is (autonomie).
 

• Vraag studenten vooraf zich alvast voor te stellen. Doe zelf ook mee!
  • Door een paar zinnen op te schrijven over jezelf en dit met een foto te posten in een online omgeving
  • Door studenten een kort filmpje te laten opnemen waarin ze zichzelf voorstellen
     
• Haal vragen/concerns/knelpunten/leerdoelen van studenten vooraf op en bespreek in de 1e sessie hoe je daar in de cursus aandacht aan besteedt.

Door (informeel) contact online goed te regelen, werk je aan verbondenheid. Studenten kunnen zich gehoord voelen. Je kunt een positieve sfeer ontwikkelen die de sessie niet uitsluitend functioneel maakt, maar ook plezierig. Hierdoor zullen studenten eerder terug blijven komen. Door contact tijdens de sessie goed te regelen en een veilig leerklimaat te scheppen kan iedereen deelnemen. Online interactie is anders. Het biedt kansen, omdat via de chat iedereen de opmerkingen mee kan krijgen en die later nog terug te lezen zijn.
 

• Creëer in/uitlooptijd: Open de sessie al voordat je college begint en sluit hem pas als er geen studenten meer in aanwezig zijn. Zo creëer je een mogelijkheid voor studenten om informeel met de docent te praten en om vragen te stellen. Bovendien kunnen studenten elkaar voorafgaand en na het college online in (vaste) groepjes in de kanalen ontmoeten zolang de docent de sessie actief houdt.
   
• Start de sessie met check-ins: korte vragen waarop je van iedereen een antwoord vraagt. Bijvoorbeeld: Stel in de chat de vraag ‘Omschrijf je situatie op dit moment met een emoticon’ en laat ze op dat bericht reageren door een van de emoticons in de chat te kiezen. In een kleinere groep kun je hen ook vragen een emoticon op een blaadje te tekenen en die voor de camera te houden. Ander voorbeeld: vraag een origineel voorwerp omhoog te houden voor de camera en vraag een aantal studenten waarom dat voorwerp zo dicht bij hun computer ligt/staat. Ander idee: enkele vragen die inzicht geven in de kenmerken van de groep in Mentimeter.
   
• Presenteer de regels voor contact tijdens de sessie:
  • Geef studenten, met name in het begin van de cursus, de tijd om hun antwoord op een vraag van jou in de chat te formuleren i.p.v. te werken met hand opsteken en beurten geven. Dat voelt veiliger dan via de microfoon en/of video.
  • Spreek af hoe je gebruik maakt van de chat functie. Je kunt studenten vragen en opmerkingen tijdens jouw uitleg in de chat laten plaatsen. Creëer momenten tijdens de sessie om in te gaan op de berichten in de chat.
  • Spreek af hoe je (in Teams) gebruik maakt van de optie voor studenten om hun hand op te steken. Bouw momenten in waarop je ingaat op de opgestoken handen (studenten met een vraag of opmerking). Je kunt ook afspreken dat een hand opsteken betekent dat er meteen aandacht aan besteed moet worden, terwijl vragen verzameld worden in de chat.
  • Het is prettig iemand te hebben die voor jou de chat en de opgestoken handen in de gaten houdt. Deze kan inbreken als een vraag in de chat direct antwoord behoeft. En kan doorgeven hoeveel studenten hun handen hebben opgestoken als je daarom vraagt tijdens je sessie. Jij ziet dat namelijk zelf niet als je je powerpoint open hebt. Als je geen mededocent hebt, vraag dan een student (voor een bepaalde periode tijdens de sessie).
     
• Het traditionele voorstelrondje duurt vaak lang en mensen onthouden vaak niet zo goed wat er gezegd is. Je kunt er in plaats daarvan voor kiezen een andere kennismakingsactiviteit te doen. Er zijn veel voorbeelden, kies iets dat bij je past. Kennismaken (sommige los van de inhoud, sommigen gekoppeld aan de cursus of situatie) in bijvoorbeeld de chat van Teams, een Padlet of Mentimeter:
  • Noem iets waarvan je denkt dat het jou in deze groep uniek maakt en noem iets waarin jij heel erg alledaags bent
  • Laat voor de camera iets zien wat bij jou past en vertel waarom
  • Twee waarheden, 1 leugen. Aan je medestudenten om te bedenken wat de leugen is.
  • Laat een foto zien van een plek waar je je heel erg fijn voelde. Je kunt studenten ook vragen die foto als achtergrond in te stellen.
  • Heb je nog nieuwe hobby’s opgedaan de laatste tijd?
  • Speeddaten (max. 5 minuten): geef kennismakingsvragen en vragen die met het thema van de cursus te maken hebben.
  • Welke ervaring heb jij met onlineonderwijs (kan erg informatief zijn: moet je nog aandacht besteden aan wat een break-out room is of weet iedereen dat al?)
  • Wat maakt dat je deze opleiding hebt gekozen?
  • Wat hoop je te leren in deze cursus? (in een Mentimeter kun je hier een woordenwolk van maken)
     
• Zorg dat studenten je kunnen zien. Dat creëert nabijheid. Presenteer in je sessie niet alleen met powerpoint, maar ook met jezelf in beeld.
   
• Faciliteer dat studenten elkaar leren kennen door kleinere groepjes te creëren en hen vragen over de stof te laten bespreken. Je kunt hiervoor kanalen aanmaken in teams en studenten indelen (on the spot of vooraf). Idee om hierbij te gebruiken: flashcards in Quizlet, samenwerken aan een document (Excel, Word, Padlet).
   
• Als je wil dat iedereen elkaar leert kennen maak je steeds andere groepjes. Als je wil dat iedereen een paar mensen beter leert kennen omdat studenten in de cursus aan een ontwikkel-, evaluatie of reflectieopdracht moeten werken, kun je de groepjes beter gelijk houden zodat ze vertrouwen opbouwen. Denk aan de eerder beschreven groepsontwikkeling van Tuckman (1965).
   
• Wat doe je als docent als de studenten in kleine groepjes aan het werk zijn:
  • Blijf beschikbaar voor vragen in het algemene kanaal.
  • Ga bij de groepen langs in de kanalen (houd de algemene sessie actief anders sluit je de hele sessie af!). Kondig dit van tevoren aan. Meld je aanwezigheid in een groep in de chat. Geef door dat studenten vragen in de algemene chat moeten zetten, zodat je die ziet als je vanuit een kanaal terugkeert in de algemene sessie.
     
• Bouw de complexiteit van de interactie binnen je opdrachten op. Zo kun je eerst studenten laten uitwisselen over informatie die jij hebt aangedragen. Daar hoef je elkaar nog niet zo heel goed voor te kennen. Later bouw je het uit naar samenwerken, zelf informatie zoeken en wellicht uiteindelijk peer feedback geven op de samenwerking. Voor dat laatste heb je een veilig leerklimaat nodig waar mensen elkaar kennen. Dat bouw je in de stappen daarvoor op (zie 5 stage model van Salmon).
   
• Vraag studenten niet alleen de taak zelf te bespreken, maar ook wat ze van de taak vinden: wat vind je hier inspirerend aan en waarom?
   
• Blijf na afloop van een sessie (binnen de geroosterde tijd) nog even hangen in Teams en kondig dit aan bij studenten. Zij kunnen jou dan vragen stellen en er is gelegenheid voor meer informeel contact.

Stimuleer studenten om medestudenten online op te zoeken, afspraken te maken over samen tegelijkertijd studeren en samen een lunchbreak hebben. De suggestie alleen zal niet voldoende zijn als studenten elkaar nog niet kennen.

Je kunt dit faciliteren:

• Laat opdrachten overlopen in de pauze. Geef aan hoeveel tijd studenten hebben voor de opdracht, dat er aansluitend een pauze is en geef de tijd waarop ze weer in het algemene kanaal moeten zijn. Zo is er in de kleine groepjes een natuurlijk moment om informeel te kletsen.
• Geef opdrachten waarvoor studenten buiten de sessie om contact met elkaar moeten hebben.
• Bouw (verdere) kennismaking en gesprek over onderwijs op afstand in je huiswerkopdrachten in.

Niet alles wat een docent bedenkt voor het vormen van een groep en het stimuleren van sociaal contact wordt met gejuich ontvangen. Het kan best zijn dat wat je als docent bedenkt stom of kinderachtig of gekunsteld wordt gevonden. Als er een mogelijkheid is, raadpleeg studenten uit jouw cursus en leg hen de vraag voor hoe zij sociaal contact binnen de cursus zouden stimuleren. Elke bijeenkomst weer is het van belang om contact te maken en elkaar beter te leren kennen, zeker als studenten nieuw voor elkaar zijn. Wellicht kunnen studenten zelf een klein deel van de sessie invullen.