Wie was Johanna Westerdijk

Portret van Johanna Westerdijk in toga

Johanna Westerdijk (1883-1961) was de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland. Op 10 februari 1917 werd zij benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. In 1930 volgde haar tweede benoeming tot buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Westerdijk was hoogleraar in de plantenziektenkunde (fytopathologie). Daarnaast was zij vanaf 1906 directeur van het Centraalbureau voor Schimmelcultures (CBS) en Phytopathologisch Laboratorium Willie Commelin Scholten (WCS).

Belangrijk in haar vakgebied

Westerdijk legde de wetenschappelijk grondslag voor de plantenziektenkunde en de mycologie (schimmelkunde). De schimmels in het huidige CBS worden nog steeds ingedeeld volgens de taxonomie die Westerdijk ontwikkelde. Daarnaast zocht en vond zij in het onderzoek nauwe aansluiting bij grote maatschappelijk uitdagingen, zoals bestrijding van de iepenziekte en de aardappelziekte. Onder haar leiding is veel onderzoek verricht naar de iepenziekte en is aangetoond dat een schimmel, Ceratocystis ulmi, de sterfte bij de iep veroorzaakte. Dankzij deze ontdekking wordt in het Engels de iepenziekte nog altijd Dutch elm disease genoemd. Westerdijk stond bekend als goede docente, onderzoeksleider en organisator. Ze onderhield netwerken over de hele wereld.

Belangrijk voor vrouwen in de wetenschap

Sinds haar aanstelling als hoogleraar in 1917, zette Westerdijk zich in voor vrouwelijke studenten. Westerdijk gebruikte haar aanzien en positie om de rol van vrouwen in de wetenschap te verbeteren. Wanneer er binnen haar laboratorium vacatures vrijkwamen, nam ze bij voorkeur vrouwelijke studentes aan. Westerdijk was promotor van 56 onderzoekers, van wie bijna de helft vrouwen.

Goede netwerker

Johanna Westerdijk was een netwerker en bracht veel mensen uit verschillende disciplines bij elkaar. Ze deelde haar kennis niet alleen met collega-wetenschappers, maar ook met leken. Dat deed ze via stukjes in de krant en open dagen in Villa Java in Baarn waar het CBS en WCS laboratorium gevestigd was. Westerdijk was sterk internationaal georiënteerd.. In de Villa was het dan ook een komen en gaan van studenten, promovendi en andere onderzoekers. Johanna Westerdijk was gastvrij, muzikaal en hield van een feestje. Haar motto: ‘werken en feesten vormt schoone geesten’.

Onderzoek Westerdijk actueler dan ooit

Schimmels hebben een enorm potentieel in het oplossen van grote maatschappelijke problemen, zoals antibiotica resistentie, de uitputting van fossiele brandstoffen en mislukte oogsten door plantenziekten. Bijvoorbeeld, 25% van alle oogsten mislukt door plantenziekten, waaronder schimmels. Om de wereldbevolking te kunnen voeden, is onderzoek naar en het voorkomen van plantenziekten nog steeds actueel en belangrijk. De Universiteit Utrecht onderzoekt binnen het focusgebied Future Foods hoe het immuunsysteem van een gewas werkt en hoe we duurzame oplossingen vinden voor het beschermen van planten.

Video over het leven van Johanna Westerdijk

Lees meer over Johanna Westerdijk