Bronnen evalueren

Gevonden bronnen dien je voor gebruik te evalueren op relevantie en wetenschappelijkheid om de betrouwbaarheid van jouw tekst (zoals een scriptie, paper etc.) te verhogen. Informatie over de verschillende methoden en hulpmiddelen om bronnen te evalueren vind je op deze pagina.

De wetenschappelijkheid van bronnen bepalen

Bij het bepalen van de kwaliteit en wetenschappelijkheid van bronnen kun je uitgaan van drie soorten controle:

  1. Controle door anderen, voorafgaand aan publicatie
    • Redactie: redacties van wetenschappelijke tijdschriften zijn strenger dan die van niet-wetenschappelijke tijdschriften.
    • Uitgever: sommige uitgevers geven alleen wetenschappelijke boeken en tijdschriften uit.
    • Peer review: sommige tijdschriften en uitgevers vragen experts vooraf publicaties (blind) te beoordelen.
    • Zoeksystemen/online bibliografie: sommige zoeksystemen nemen alleen artikelen uit hoogwaardige, peer-reviewed, tijdschriften op (zoals Scopus en Web of Science).
    • Financier: sommige tijdschriften vereisen dat bij onderzoek wordt aangeduid wie het gefinancierd heeft. (bv. bij artikelen over tests van nieuwe medicijnen).
  2. Controle door anderen, na publicatie
    • Besprekingen (bij boeken): hoe zijn de recensies over het boek?
    • Citaties (vooral bij artikelen): wordt het stuk vaak geciteerd (rekening houdend met de publicatiedatum) en vooral: wat wordt er over gezegd?
  3. Controle door jou
    • Aanduiding van auteur en datering van de tekst (vooral bij webpagina's).
    • Affiliatie van de auteur: de werkkring geeft soms wat extra zekerheid over wetenschappelijk niveau, bijvoorbeeld als de auteur bij een universiteit werkt.
    • Aanduiding doelgroep (vooral bij websites en rapporten).
    • Aanwezigheid van expliciete vraagstellingen en conclusies.
    • Aanwezigheid van een verantwoording van de gebruikte methode: hoe heeft men het onderzoek aangepakt, waar komen gegevens vandaan?
    • Aanwezigheid van voldoende en hoogwaardige literatuurverwijzingen of noten: op welke inzichten baseert men zich?
    • Het niveau van het taalgebruik.

De relevantie van bronnen bepalen

Stel jezelf de volgende vragen om te bepalen of een bron relevant is:

  1. Helpt de bron bij het beantwoorden van mijn hoofdvraag/deelvragen?
  2. Beantwoordt de bron mijn gehele vraag/deelvraag of slechts een aspect ervan?
  3. In welke mate stemt de hoofdvraag van mijn gevonden bron overeen met mijn eigen vragen?
  4. Hoe sterk lijkt het onderzoeksobject of de analyse-eenheid in het gevonden stuk op die in mijn paper/thesis? Het onderzoeksobject kan een periode zijn, of een persoon, een groep, een gebied, een stof, een ziekte, een proces etc..
  5. Is de context van het onderzoeksobject hetzelfde als in mijn geval?
  6. Wanneer is het stuk gepubliceerd en wanneer is het onderzoek waarover wordt geschreven uitgevoerd?

Bedenk dat je slechts zelden een bron vindt die jouw hoofd- en deelvragen geheel beantwoordt en die verslag doet van exact hetzelfde onderzoek of probleem waar je mee bezig bent.

Niet-wetenschappelijke bronnen gebruiken

Let bij niet-wetenschappelijke bronnen (kranten, blogs, websites, rapporten e.d.) op:

  1. Of de auteur of verantwoordelijke organisatie bekend is
  2. Of de publicatiedatum of actualiseringsdatum bekend is
  3. Het niveau van bronnen. 
    • Let op het taalgebruik, het niveau van de argumentatie en de literatuurverwijzingen.

Je kunt niet-wetenschappelijke bronnen gebruiken als:

  • onderwerp van onderzoek (bijvoorbeeld hoe wordt iets besproken in populaire media)
  • noodoplossing als er nog geen wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is
  • primaire bron (archiefstukken, brieven, interviews, statistiek, nieuwsbericht)
  • aanduiding van maatschappelijke relevantie
  • illustratie

Bekijk ook de LibGuide over het gebruik van Wikipedia in de wetenschap.

Meer informatie over bronnen evalueren