Verander je perspectief!
Onderzoek naar polarisatie en tegenstellingen
In de hub Verander je perspectief! komen wetenschappers en professionals vanuit verschillende disciplinaire perspectieven samen. Niet alleen om het te hebben over belangrijke kwesties op het gebied van polarisatie, maatschappelijke tweedelingen en tegenstellingen. Maar ook om inzichten op basis van onderzoek en praktijkervaringen te delen. Bijvoorbeeld:
Een leerling in de klas zegt tegen je:
“Ik vertrouw de overheid niet en Covid-19 is een samenzwering.”
Waar komen die ideeën vandaan? Hoe kun je erop reageren en hoe houd je als professional contact met deze leerling? Hoe kunnen we extreme polarisatie vermijden in onze democratische samenleving? Allemaal lastige vragen waar geen eenvoudig antwoord op is.
Focus
Perspectief nemen vormt het sleutelconcept binnen de hub. Bijvoorbeeld bij onderzoek naar hoe je jongeren leert het perspectief van anderen in te nemen wanneer je, als docent, controversiële kwesties bespreekt, bij het ontwerpen van methoden om gemeenschappelijke waarheden te vinden, of bij het herkennen van deep fakes en complottheorieën.
De leden van deze hub zijn geïnteresseerd in de vraag hoe ze omstandigheden kunnen creëren waarin potentiële controverses, tweedelingen en tegenstellingen met succes kunnen worden aangepakt. Daarbij richten zij zich specifiek op jongeren in het onderwijs. Verder verkennen ze hoe jongeren informatie verwerken en welk effect dat heeft op hun wereldbeeld, hun houding en gedrag, en hun interactie met anderen.
We verkennen wanneer verschillende perspectieven leiden tot conflict en polarisatie. Zo creëren we mogelijkheden voor jongeren om van perspectief te wisselen.
Het belang van raakvlakken
Wereldwijd lijken maatschappelijke en politieke polarisatie tweedelingen in onze samenlevingen te vergroten, waarbij wij/zij-gevoelens worden versterkt en tegenover elkaar staande kampen worden gecreëerd. Polarisatie, in milde vorm, vormt de brandstof voor onze democratie, waarin tegenstellingen en conflict op vredige wijze worden gekanaliseerd.
Doorgeslagen polarisatie, daarentegen, vormt een bedreiging voor onze democratie, onze idealen van een open samenleving, ons gemeenschapsgevoel en de sociale cohesie van scholen.
In het licht van bestaande maatschappelijke tweedelingen en dreigingen van een toename hiervan wordt het steeds belangrijker om raakvlakken te creëren, nieuwe strategieën en vaardigheden te ontwikkelen voor samenwerking en na te denken over wat deze betekenen voor de kerncompetenties van jongeren en de innovatie van het onderwijs.
Drie niveaus van onderzoek
Hoewel de leden een theoretische kernfocus op polarisatie en het innemen van een perspectief delen, werken ze op drie aparte niveaus om hun onderzoeksvragen te beantwoorden.
Ingebed in het onderwijs
Naast onderzoek houdt de hub zich ook bezig met UU-onderwijsprogramma’s. Hub-leden Eva Janssen en Steven Raaijmakers werken er hard aan om het thema perspectief nemen onderdeel te maken van de Utrechtse academische gemeenschap. In het onderwijs bijvoorbeeld in de vorm van een bachelorvak, masterclasses en bezoeken van studenten aan scholen. De groep ontwikkelt verschillende cursussen, waaronder cursussen voor professionals over bijvoorbeeld kritisch denken.
Perspectief innemen is met name waardevol in het onderwijs, ook in het kader van een leven lang leren.
Projecten:
Het Filterbubbel project: een perspectief nemen in de online wereld
De hub heeft een Impulssubsidie (€150.000) gekregen van de gemeente Utrecht, waar een samenwerking is opgezet met schoolbesturen uit de stad Utrecht, de Bibliotheek Utrecht en Mira Media. De subsidie is samengevoegd met de subsidie die het strategisch thema Dynamics of Youth heeft gekregen voor het Filterbubbel project: een perspectief innemen in de onlinewereld. Binnen dit project ontwikkelen zij een spelapplicatie voor secundair onderwijs in samenwerking met UU-studenten Informatica en Pedagogische Wetenschappen. Perspectief nemen in de onlinewereld is een kernthema binnen dit project. De hoofdaanvrager van de Universiteit Utrecht is prof. dr. Mariëtte de Haan.
Project TerInfo: In het klaslokaal: bewustzijn van en weerbaarheid tegen extremisme
TerInfo is gebaseerd op een samenwerking met prof. dr. Beatrice de Graaf. Het project biedt historische context en pedagogische handvatten aan docenten om om te gaan met actuele gevallen van politiek geweld, radicalisering, terrorisme of andere politiek ontwrichtende gebeurtenissen. Dit met als doel om leerlingen op een democratische manier bewuster te maken van én weerbaarder te maken tegen extremisme. Vanuit dit project zijn tot dusver de volgende drie lesbrieven ontwikkeld:
Podcast over onderwijs en terrorisme
De podcast Visions of Education van Michael Milton en Dan Krutha met Bjorn Wansink: Teaching admist terrorism.
In aflevering 175 praten Michael en Dan met Bjorn Wansink over zijn nieuwe publicatie in Theory & Research in Social Education getiteld "Teaching under attack: The dilemmas, goals, and practices of upper-elementary school teachers when dealing with terrorism in class.”.
Samenwerkingen en partners
De leden van de hub worden regelmatig door maatschappelijke partners gevraagd lezingen of trainingen te verzorgen, onderzoeksadvies te geven en deel te nemen aan symposia. De hub werkt nauw samen met verschillende maatschappelijke partners en ontwikkelt specifieke producten voor deze maatschappelijke groepen.
De hub werkt bijvoorbeeld uitgebreid samen met EuroClio, de Europese Vereniging van Geschiedenisonderwijzers, een internationale ngo die innovatie en vooruitgang in het geschiedenisonderwijs bevordert.
De onderzoekers van de hub zijn waardevolle deskundigen. Ze hebben ons geholpen opleidingsmaterialen te ontwikkelen en leerkrachten op te leiden op scholen in Europa. Ons uitgangspunt is altijd om leerlingen te leren hóé ze moeten denken, niet wát ze moeten denken.
Sluit je aan!
Ben je geïnteresseerd in dit project? Neem dan contact met op met Bjorn Wansink via B.G.J.Wansink@uu.nl, 030 253 3700.
Wij werken samen met deze partners:
Raad van Europa, Vreedzame School, Stichting School & Veiligheid, Didactief, gemeente Utrecht, Hogeschool Utrecht, EuroClio, Het Mediateam, VGN, NVLM, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken (MMV), Nji, Radicalisation Awareness Network (RAN).