Logopediewetenschapper Ellen Gerrits
Prof. dr. Ellen Gerrits is hoogleraar Logopediewetenschap bij de Universiteit Utrecht en Lector Logopedie-Participatie door Communicatie aan Hogeschool Utrecht. Haar expertise ligt op het vlak van spraak- en taalstoornissen bij kinderen, waarbij het gaat om mogelijke oorzaken, diagnose en behandeling. Zij is als onderzoeker verbonden aan het interdisciplinaire thema De 1001 eerste dagen in het leven van een kind, van het onderzoeksthema Dynamics of Youth.
Gerrits: “Ik ben logopedist geworden omdat het zusje van mijn beste vriendin doof was. Dat vond ik zo complex. Ik begreep niets van wat ze zei, en zij begreep niets van wat ik zei.” Gerrits liep stage op een doveninstituut en maakte de introductie van het cochleair implantaat mee. “Een prothese voor kinderen die doof zijn. Dat was toen echt nieuw, een soort wondermiddel. Daar ben ik in mijn werk mee verdergegaan. Ik heb toen onderzoek gedaan naar hoe dove baby’s via het implantaat gesproken taal kunnen verwerven, dus leren praten.”
Moeite met taal
Vijf procent van de kinderen heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS). “Ter vergelijking: 1 procent heeft maar autisme”, vertelt Gerrits. “De taalontwikkelingsstoornis is relatief onbekend, maar heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van een kind. Kleine kinderen kunnen bijvoorbeeld heel driftig worden, omdat ze niet kunnen vertellen wat ze willen. En onderwijs wordt alleen maar taliger. Zelfs voor praktijkopleidingen op mbo-niveau moet je tegenwoordig goed zijn in taal.” Bovendien is taal van belang om mee te komen met leeftijdsgenootjes. De spelregels op het schoolplein snappen kan heel ingewikkeld zijn met een taalontwikkelingsstoornis.
Wat er bij een taalstoornis misgaat in het brein is nog steeds een 'black box'.
Een taalontwikkelingsstoornis heeft overigens niets met een lagere intelligentie te maken. “Er gaat ergens iets mis in het brein op het gebied van taalverwerking. Doordat hun taalproblemen leiden tot leerproblemen in het talige onderwijs, stromen kinderen met een taalstoornis allemaal lager uit, vaak naar VMBO. Vaak weten ze zelf wel waarom, en zijn ze gefrustreerd vanwege het feit dat ze het niet kunnen.”
Brug tussen wetenschap en praktijk
De focus van Gerrits’ werk ligt op taalgedrag en de behandeling van mensen met taalstoornissen. “Mijn onderzoek is praktijkgericht. Het zou heel mooi zijn als we met dit thema fundamenteel en praktijkgericht onderzoek kunnen verbinden. Bijvoorbeeld door meer inzicht te krijgen in wat er precies misgaat in het brein van kinderen met TOS. Juist dat breindeel is nog steeds een black box. Meer kennis daarover kan helpen om de juiste keuzes te maken als het gaat om diagnostiek, vroege identificatie van problemen en behandeling.”
Gerrits’ leerstoel bij de Universiteit Utrecht en lectoraat bij Hogeschool Utrecht zijn nauw met elkaar verbonden, en hebben dezelfde focus. Ze hoopt een brug te slaan tussen wetenschappelijk onderzoek en de hulpverlening in de praktijk. Haar doel? Innovatie en onderbouwing van interventie, oftewel diagnostiek en behandeling van mensen met spraak- en taalstoornissen. Ze hoopt bewezen werkzame tools te ontwikkelen die de communicatieve redzaamheid en spraak- en taalvaardigheid van kinderen en volwassenen verbeteren.
De eerste 1001 dagen van Ellen Gerrits
Hoe was het eigenlijk met haar eigen taalontwikkeling gesteld, in de eerste 1001 dagen van haar leven? “Ik kan me nog herinneren dat we heel lang een cassettebandje hadden, waar ik allerlei verhaaltjes op vertelde. Ik verzon hele verhalen, en die hebben mijn ouders opgenomen. Dus waarschijnlijk was ik er vroeg bij met mijn taalontwikkeling!”
Ellen Gerrits werkt nauw samen met de beroepsvereniging (Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie) en zorg- en onderwijsinstellingen, zoals Koninklijke Auris Groep, NSDSK, Pento en Koninklijke Kentalis. Ze is tevens programmaleider van de master Logopediewetenschap, bestuurslid van de internationale logopedievereniging IALP, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Stem-, Spraak-, en Taalpathologie, voorzitter van de Ethische Commissie binnen het gezondheidsdomein van de HU en redacteur van vakblad Van Horen Zeggen.