Column Henk Kummeling
Onderwijs is altijd het antwoord
Wat de vraag ook is, onderwijs is het antwoord.
Een uitspraak die aan zovelen wordt toegeschreven dat het bijna als universele wijsheid kan worden beschouwd. En het klopt. Onderwijs is de sleutel tot het ontsnappen aan armoede, het beheersen van overbevolking en het bestrijden van conflicten en oorlogen.
Als rector magnificus heb ik altijd veel aandacht willen geven aan het belang van onderwijs. Daar was aan onze universiteit al veel aandacht voor, maar het onderwijs kon nog meer in het solletje worden gezet. Onderzoek werd te vaak gezien als dé maatstaf voor kwaliteit en academische carrières. Natuurlijk, onderzoek is cruciaal; het is de basis van ons onderwijs. Maar het leek alsof universiteiten wereldwijd waren vergeten dat onderwijs historisch gezien de eerste bestaansreden van de universiteit was. Via onderwijs maken we maatschappelijk het grootste verschil.
In Utrecht hebben we de basisvoorwaarden voor goed onderwijs op orde. We hebben het Center for Academic Teaching and Learning (CAT) dat trainingen geeft aan docenten en onderwijsinnovaties begeleidt, en we zorgen ervoor dat onze alumni ook in hun professionele leven via Onderwijs voor Professionals kunnen blijven leren.
Het onderwijs kon nog meer in het solletje worden gezet.
Onderwijs draait steeds minder om de klassieke kennisoverdracht. Informatie is in onmetelijke hoeveelheden via een paar duimklikken beschikbaar en de cruciale vragen zijn nu: hoe betrouwbaar is die informatie? En hoe kom je daarachter? Daarnaast wordt de universiteit ook met een ander ingewikkeld vraagstuk geconfronteerd: de bereidheid om openhartig een gesprek te voeren over die betrouwbaarheid. Steeds vaker zie ik dat studenten en docenten gevangen raken in echokamers van gelijkgezinden op sociale media. De dialoog met andersgezinden wordt minder opgezocht. Deze ontwikkeling ondermijnt de essentie van een open academische cultuur, die vraagt om het bespreken van diverse perspectieven. Een open dialoog, waarnemingen ter discussie stellen en deze vanuit een ander gezichtspunt durven bekijken, zijn cruciaal om de wetenschap verder te brengen.
De universiteit heeft volgens de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) de taak om studenten niet alleen academisch te vormen, maar ook maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef bij te brengen. Laten we samen een universiteit creëren waar openheid en de moed om andere perspectieven te bekijken de norm zijn. Onderwijs is daarbij ons krachtigste instrument.
Prof. dr. Henk Kummeling
Henk Kummeling is sinds 2018 rector magnificus van de Universiteit Utrecht. Omdat hij op 26 maart 2025 afscheid neemt als rector magnificus, is hij deze keer gastschrijver voor de column. Henk Kummeling blijft als hoogleraar verbonden aan de Universiteit Utrecht. Samen met Manon Kluijtmans en Frank Miedema schreef hij het boek ‘Universiteit in Transitie’, een pleidooi voor open science. Het boek is zowel in boekvorm als (gratis) digitaal beschikbaar in het Nederlands én Engels.