De kunst van het kiezen

Overheden spelen bij de inrichting van onze samenleving een cruciale rol bij het organiseren van tal van diensten / taken die - direct of indirect - essentieel zijn voor het leven van burgers. Er is geen verplichting voor overheden binnen de Europese Unie om de uitvoering van taken uit te besteden. De mate waarin overheden kiezen voor zelfvoorziening of uitbesteding is daardoor zeer verschillend tussen staten, afhankelijk van tradities en ontwikkelingen met betrekking tot interventionisme. Los gezien van deze verschillen spelen in vrijwel alle landen wereldwijd overheidsopdrachten een belangrijke rol in de economie. De economische omvang van de markt voor overheidsopdrachten varieert van 15% van het BNP in ontwikkelde landen (in de EU 15-20%) tot meer dan 75% in ontwikkelingslanden. Ook de impact op het klimaat laat soortgelijke percentages zien. Nederlandse overheidsopdrachten dragen bijvoorbeeld voor 12% bij aan de Nederlandse CO2-uitstoot, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Deze data laat ook de wereldwijde impact van aanbestedingen zien op de wijze waarin samenlevingen vorm wordt gegeven. Te meer benadrukt dit het belang van rechtvaardige, duurzame en open procedures om op effectieve, efficiënte en duurzame en rechtmatige wijze overheidsopdrachten te gunnen. Hetzelfde geldt voor het vergeven van schaarse rechten en de verkoop van overheidseigendom.

Een beter begrip van de reden waarom goed omschreven aanbestedingsprocedures essentieel zijn voor open samenlevingen begint bij de essentie van het aanbestedingsproces. Een dergelijke competitieve procedure is gericht op het vormen en definiëren van behoeften in de samenleving (of voor de overheid). Zodra deze behoeften zijn gespecificeerd, dienen er eerst keuzes gemaakt te worden of een overheid alleen of samen gaat inkopen. Nadat deze beslissing is genomen dient een afweging te worden gemaakt tussen alle beschikbare mogelijkheden (bijvoorbeeld kopen, huren, leasen of delen, verlengen, type opdracht, procedure, contractlengte, gunningsmethode, et cetera) en vervolgens dienen deze mogelijkheden beoordeeld te worden. Aanbesteden dient in die context bezien te worden als een objectieve methode om efficiënte en rechtmatige keuzes te maken (aanbesteden als de kunst van het kiezen). Vooral de juridische en economische disciplines bepalen hoe aanbestedingsprocedures het best kunnen worden opgezet. Maar van andere disciplines weten we dat een dergelijk keuzeproces van vele andere factoren afhangt, zoals cultuur, taal, politiek, plaats en tijd, geschiedenis. In het kader van het in het voorjaar 2022 opgerichte Institution for Open Societies-Platform The Transactional State as an Institution for Good zal er binnen UUCePP ook aandacht zijn voor de rol van deze laatste factoren op het aanbestedingsproces.

Sub-onderwerpen en specifieke projecten: