“Het tijdperk van de volkspartijen is voorbij”

In de peiligen voor de komende verkiezingen staan de volkspartijen er slecht voor. “Het tijdperk van de volkspartijen is voorbij”, stelt universitair hoofddocent Pepijn Corduwener in Het Financieele Dagblad. Hij vertelt meer over deze partijen en hun geschiedenis. Eerder dit jaar kwam zijn boek The Rise and Fall of the People's Parties: A History of Democracy in Western Europe since 1918 uit, over hetzelfde onderwerp.

Stabiliteit

De volkspartijen hadden in de jaren 50 en 60 veel macht. “De volkspartijen boden na de oorlog veel stabiliteit”, vertelt Corduwener. Ze waren verweven met de samenleving en konden daarmee veel kiezers vertegenwoordigen. Hierdoor was het makkelijker voor hen om tot goede overeenkomsten te komen met hun tegenstanders en konden ze goed besturen.

“Ze brachten overheid en burger bij elkaar”, legt Corduwener uit. “Dat is iets waar we nu heel erg naar zoeken.”

Tekortkomingen

“Maar de volkspartijen hadden ook de nodige tekortkomingen”, voegt Corduwener toe. Hij vertelt dat er altijd een man van middelbare leeftijd aan het hoofd van de partij stond en dat vrouwen een mindere positie hadden binnen de partijen. Ook waren er allerlei corruptieschandalen. “Ik zou willen waarschuwen voor te veel nostalgie naar die tijd.”

BBB

Die nostalgie is onder andere terug te vinden bij Caroline van der Plas. Zij ziet haar BBB ‘in de geest van de Katholieke Volkspartij’, die in de jaren 50 en 60 groot was. Toch rust deze vergelijking niet alleen op nostalgie, stelt Corduwener. Veel partijen aan de kant van het politieke spectrum waar de BBB zich bevindt zijn gesneuveld, legt hij uit. “Door zich te plaatsen in een traditie die ver terug gaat probeert ze uit te stralen dat ze geen eendagsvlieg is.”

PvdA en GroenLinks

Een andere Nederlandse volkspartij, de PvdA, is recent een samenwerking aangegaan met GroenLinks. Dit ziet Corduwener als een poging om de situatie van de PvdA te verbeteren, maar deze poging komt volgens hem aan de late kant.

“De crisis in de volkspartijen diende zich decennia geleden al aan”, vertelt Corduwener. “Heel lang hoopten de volkspartijen dat de neergang tijdelijk was: als zo meteen die populistische golf over is gespoeld, dan gaan we weer verder op de oude manier.” Nu lijkt er besef te zijn dat dit niet meer aan de orde is, stelt hij, en is de urgentie doorgedrongen.

Experimentele fase

Bang zijn voor de experimentele fase waar de democratie zich nu in bevindt, is volgens Corduwener niet aan de orde. “Met volkspartijen leefden we in een democratie. Zonder volkspartijen ook.” Het is wel belangrijk om de goede kwaliteiten van de volkspartijen – het mobiliseren van mensen, standvastig bestuur en het overbruggen van tegenstellingen – te behouden, stelt hij. “Want zonder deze partijen zetten we ook een stap in het duister.”