'Met ondernemende vaardigheden kun je in een onzekere situatie toch actie ondernemen'

Wat is ondernemerschapsonderwijs, en waarom is het nodig aan de universiteit?

Leren omgaan met onzekerheid is een van de belangrijkste ondernemende vaardigheden. Hoe helpen docenten hun studenten om deze vaardigheid te ontwikkelen? Rianne Poot, programmamanager van het UU Centre for Entrepreneurship, vertelt over ondernemerschapsonderwijs aan de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. Ik zie om me heen ontzettend veel mooie initiatieven. Inmiddels is elke faculteit op een manier bezig met ondernemerschapsonderwijs.

Over deze serie

Onze universiteit leidt studenten op tot kritische wereldburgers met oog voor het belang van de open samenleving, aldus rector magnificus Henk Kummeling. Een ondernemende houding hoort daarbij. Hierbij gaat het niet noodzakelijkerwijs om het starten van een eigen bedrijf. Het gaat erom dat je leert kijken op een andere manier. Welke kansen zie ik? Kan ik daar actie op ondernemen?

In deze interviewreeks van het UU Centre for Entrepreneurship maak je kennis met de mensen die jou kunnen helpen om jouw idee verder te brengen, of dat mede mogelijk maken. In de linkerkolom vind je de andere artikelen in deze serie.

Ondernemerschapsonderwijs – wat leer ik dan?

Rianne Poot, programmamanager van het Utrecht University Centre for Entrepreneurship
Rianne Poot

Als ik jou vraag waar ondernemerschapsonderwijs over gaat, denk je waarschijnlijk aan het starten van een bedrijf. Dat is zeker een belangrijk deel van dit type onderwijs, maar de afgelopen jaren heeft een verschuiving plaatsgevonden en wordt ondernemerschapsonderwijs veel breder opgevat. Niet alleen aan de Universiteit Utrecht, maar in het hele hoger onderwijs.

Onderwijs gericht op het opstarten van een bedrijf wordt nu ‘smal’ genoemd. Breed ondernemerschapsonderwijs omvat veel meer. Je kunt het zien als een spectrum, waarbij je als docent start met de ontwikkeling van ondernemende vaardigheden. Vervolgens help je studenten om maatschappelijke problemen die zij in hun discipline tegenkomen op te merken en hoe zij kunnen bijdragen aan een innovatieve oplossing. Blijken ze echt iets goeds in handen te hebben, dan kan dat vervolgens naar een businessmodel vertaald worden.

Waarom is dit soort onderwijs nodig aan de universiteit?

Studenten leren hier heel goed om te onderzoeken. In het onderzoeksproces zit veel onzekerheid - je weet immers het antwoord nog niet - maar die onzekerheid wordt zo veel mogelijk verkleind. Je gaat door met zoeken totdat je een zeker antwoord hebt om te kunnen publiceren; dan ga je pas iets doen.

Wat ik de studenten óók zou willen aanbieden is dat je af en toe dat onderzoekende proces een beetje op z’n kant gooit. Kan ik al tijdens de onzekere periode een paar actiestappen zetten, om te kijken wat er gebeurt? Of even snel iets uittesten en dan mijn hypothese aanpassen? Zo kun je tijdens het proces veel sneller beslissingen nemen.

Bij ondernemende vaardigheden gaat het er met name over om in onzekerheid toch actie te ondernemen. En dat blijken studenten ontzettend spannend te vinden, maar dit zal je in je werkende leven ook heel veel moeten doen.

Hoe simuleer je onzekerheid en de gewenste ondernemende houding in een cursus?

Er zijn allerlei methodes die je kan gebruiken om studenten ondernemender te laten handelen, zoals Design Thinking, Effectuation Theory en Prototyping.

Het leuke is dat je in elke opdracht wel op zoek kunt gaan naar die onzekere context. Een mogelijkheid is om volledig vrij te laten welk product studenten moeten opleveren. Of de vraag zo breed laten dat studenten zelf moeten kiezen hoe ze de vraag interpreteren, in de hoop dat een student beredeneert: ‘wat weet ik vanuit mijn eigen discipline, wat weet mijn groepsgenoot vanuit de zijne en kunnen we nu een eerste opportunity vinden om de vraag te beantwoorden?’

Hoe zorg je als docent dan voor een objectieve beoordeling?

Dat is interessant, want dit is lastig. Gelukkig zijn we bij het UU Centre for Entrepreneurship niet de enige die verder kijken dan de kennistoets. We leren veel van de interdisciplinariteit en co-creatie, en er nog een aantal andere stromingen, zoals challenge-based onderwijs en community engagement learning, die ook bezig zijn om te kijken hoe ze een authentieke vraag kunnen neerleggen bij studenten.

Het assessment wordt daarop aangepast. Minder kennistentamens, er wordt meer gekeken naar de opbrengst en het proces dat studenten hebben doorgemaakt. Samen met de universiteiten van Wageningen en Eindhoven werken we aan een actiegericht toetsmodel om te kijken of we het proces dat studenten doormaken beter kunnen meemaken in de beoordeling.

Het gevaar is dat je zegt ‘we laten jullie helemaal vrij, ga lekker in die onzekerheid zitten maar we willen wel over 10 weken een af eindproduct’. Dan krijg je uiteindelijk toch weer teaching to the test, studenten zullen gaan proberen minder risico te nemen. Terwijl het juist zo mooi zou zijn als je het proces kunt beoordelen en kan zien dat studenten echt ontzettend veel geprobeerd hebben, ook al is het misschien niet gelukt.

Studenten leren hier heel goed om te onderzoeken. Wat ik de studenten óók zou willen aanbieden is dat je af en toe dat onderzoekende proces een beetje op z’n kant gooit. Kan ik al tijdens de onzekere periode een paar actiestappen zetten, om te kijken wat er gebeurt?

Rianne Poot, programmamanager van het Utrecht University Centre for Entrepreneurship
Rianne Poot
Programmamanager UU Centre for Entrepreneurship

Zodat je wel een voldoende kunt halen voor een ‘mislukt product’?

Absoluut. Dat zie je ook bij ondernemers. Er wordt een bedrijf gestart en het werkt niet. En de volgende ook niet. Bij onderneming nummer drie lukt het wel, die wordt een succes. Dat had alleen maar gekund als onderneming één en twee er ook waren geweest.

Kan dit al op de Universiteit Utrecht?

Zeker. Ik zie om me heen ontzettend veel mooie initiatieven. En ik merk dat veel docenten op zoek zijn naar meer ruimte om te experimenteren. De faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, met een sectie Entrepreneurship, zet al jaren sterk in op ondernemerschapsonderwijs. Inmiddels is elke faculteit op een manier bezig met ondernemerschapsonderwijs.

Ondernemerschapsonderwijs in Utrecht

Als student of professional wil je wellicht je ondernemende kant ontdekken en ontwikkelen, maar weet je niet goed waar te beginnen. Bekijk het aanbod breed ondernemerschapsonderwijs aan de Universiteit Utrecht en UMC Utrecht voor bachelor-, master-, PhD-studenten en professionals of verdiep je in de mogelijkheden naast je studie.

Bekijk het aanbod

Hoe helpt het UU Centre for Entrepreneurship docenten daarbij?

Dat doen we op verschillende manieren. Met cursusaudits helpen we docenten die al lekker bezig zijn met ondernemend onderwijs en zich afvragen op welke punten de cursus verbeterd kan worden. We verzorgen specifieke workshops over pitchen, het Business Model Canvas en de Effectuation Theory.

Daarnaast worden we graag betrokken bij de ontwikkeling van nieuw onderwijs, vanaf de start. We werken nu aan een aantal grotere facultaire USO-projecten voor ondernemerschapsonderwijs in de masterfase, onder andere bij Psychologie en bij de Bètafaculteit.

Met de Special Interest Group (SIG) Ondernemerschapsonderwijs organiseren we activiteiten voor docenten die geïnteresseerd zijn in dit type onderwijs. Ook zijn we de trekker van het Entrepreneurial Education Network, waarmee we samen met onze alliantiepartners uit Eindhoven en Wageningen professionals bij elkaar brengen op het gebied van ondernemend leren. Vier keer per jaar organiseren we een online netwerkbijeenkomst rondom een thema, zoals serious games of intellectueel eigendomsrecht voor studenten.

Blijf op de hoogte

Het laatste nieuws over breed ondernemerschapsonderwijs en ondernemerschap aan de Universiteit Utrecht direct in je mailbox? De nieuwsbrief van het Centre for Entrepreneurship (Engelstalig) verschijnt eens per maand.

Abonneren