Collecties
De Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht vertegenwoordigen een unieke, waardevolle en zeldzame verzameling aan oude gedrukte en handgeschreven boeken, kaarten, atlassen, bladmuziek, handschriften, globes en andere bijzondere materialen.
Onze conservatoren kennen de collectie uitermate goed. Dagelijks werken zij met de materialen, zodat zij de juiste link kunnen leggen tussen de vraag van een onderzoeker, docent of student en de collectie. Ook kennen zij hun netwerk, waardoor ze weten wat er speelt binnen hun vakgebied. Zo springen ze in op actuele vragen over het oude materiaal. Regelmatig ontdekken zij nieuwe materialen in hun collectie. De verzameling bijzondere materialen is zo groot, dat de conservatoren regelmatig een ware ontdekkingstocht maken. Ook voor jou is er nog voldoende te onderzoeken en te bestuderen in de veelheid aan voorwerpen.
Voor onderzoek en onderwijs
Al deze materialen zijn beschikbaar voor onderzoek en onderwijs. Studenten, docenten en onderzoekers van binnen én buiten de Universiteit Utrecht kunnen deze materialen raadplegen en bestuderen. Veel items kun je digitaal inzien. Wanneer het materiaal (nog) niet is gedigitaliseerd, kun je het op afspraak bij ons raadplegen. Via Worldcat kun je materiaal aanvragen en inzien in de leeszaal van Bijzondere Collecties op de zesde verdieping van de Universiteitsbibliotheek Utrecht op het Utrecht Science Park. Neem hiervoor contact met ons op. Of je kunt een verzoek doen tot digitalisering van het materiaal.
Het ontstaan van de collectie
In 1580 ging Utrecht over tot het protestantisme, de stad had gekozen voor de hervormde religie. Katholieke kerken en kloosters werden gesloten. Hun bibliotheken werden in beslag genomen, en in 1584 werden de collecties samengebracht in het koor van de St. Janskerk: de eerste openbare stadsbibliotheek van Nederland was een feit.
Deze boeken vormen nog steeds de kern van het huidige bezit aan handschriften en oude drukken. In de loop van de tijd werd de collectie uitgebreid. Rond 1600 zorgden de legaten van Evert van de Poll en Huybert Edmond van Buchell dat de collectie breder georiënteerd raakte.
Wetenschappelijke bibliotheek
In 1636 kreeg Utrecht een universiteit. De bibliotheek kreeg nu een wetenschappelijke functie, Cornelis Booth werd aangesteld als eerste bibliothecaris, de organisatie werd verbeterd, en nieuwe boeken konden worden aangeschaft. Maar de collectie werd voornamelijk uitgebreid via schenkingen: van het beroemde Utrechtse Psalter tot archieven van Utrechtse hoogleraren.
In de twintigste eeuw verwierf de bibliotheek een aantal belangrijke collecties in eigendom of bruikleen, bijvoorbeeld de bibliotheek van de Nederlands Hervormde Kerk, de bibliotheek van de Homeopathische Vereniging of de bibliotheek van Simon Vestdijk.
Verhuizingen
Pas in 1820 verliet de bibliotheek de Janskerk. Een nieuwe onderkomen was gevonden in enkele zalen van het voormalig paleis van koning Lodewijk Napoleon, de huidige locatie van de Universiteitsbibliotheek Binnenstad.
In 2004 verhuisde de Bijzondere Collecties naar haar huidige locatie: de Universiteitsbibliotheek Utrecht Science Park. De collecties bestaan uit 2850 handschriften, minstens 100.000 brieven en zo’n 2000 collegedictaten, 130.000 drukken gepubliceerd voor 1801 en een veel groter aantal gedrukt in de negentiende eeuw. Ook de omvangrijke collectie kaarten en atlassen maakt deel uit van Bijzondere Collecties.
Meer en meer van dit bijzondere materiaal wordt gedigitaliseerd, zodat de handschriften, oude drukken en kaarten en atlassen overal en altijd geraadpleegd kunnen worden.
