Toeval: Een onvoorziene filosofie

De mens bespeelt toeval op verschillende manieren in het dagelijks leven, zoals in een loterij, binnen de democratie of via dating-apps. In Toeval: Een onvoorziene filosofie verkent Jeroen Hopster wat de term ‘toeval’ precies inhoudt. Ook geeft hij een ethische analyse: wanneer moeten we het toeval omarmen en wanneer zijn we het liever kwijt dan rijk?

Welke rol moet toeval spelen?

Wie zich verdiept in de filosofie van het toeval moet zich een weg banen door ontkenning, ontmoeting, ontdekking en misverstand. Jeroen Hopster effent het pad van synchroniciteit naar serendipiteit, van ongezochte vondst naar schitterend ongeluk. De grote filosofische vraag van onze tijd, betoogt Hopster, is welke rol toeval moet spelen in leven en samenleving.

Mensen – maar ook dieren en zelfs planten – bespelen het toeval op tal van slimme manieren. Méér toeval is echter niet altijd beter: volledige chaos leidt, net als volledige orde, tot een verlies aan vrijheid, veiligheid en creativiteit. De kunst is om het toeval juist te doseren. Hoeveel risico moet de mensheid nemen? Kunnen we geboortegeluk beïnvloeden? Genereert kunstmatige intelligentie nieuwe vormen van toeval? Omgaan met het toeval is een cruciale opgave in onze snel veranderende maatschappij, met uitdagingen van klimaat, democratie en technologie.

Over Jeroen Hopster

Jeroen Hopster (1987) is universitair docent Ethiek aan de Universiteit Utrecht en columnist voor Filosofie Magazine. Hij promoveerde met een proefschrift over evolutionaire ethiek en doet onderzoek naar morele vraagstukken over techniek en klimaat. Over toeval en ‘what if-geschiedenis’ schreef hij eerder het boek De andere afslag (2018).