Utrechtse historici dragen bij aan onderzoek naar geweldpleging tijdens Indonesische onafhankelijkheidsoorlog 1945-1950
Op donderdag 17 februari zijn de resultaten gepresenteerd van het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950, dat is uitgevoerd door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies. Drie onderzoekers die aan dit grootschalige onderzoeksprogramma hebben meegewerkt, zijn verbonden aan de Universiteit Utrecht: Roel Frakking (KITLV/UU), Remco Raben (UvA/UU) en promovendus Azarja Harmanny (NIMH/UU). De hoofdconclusie van het onderzoek luidt: ‘Nederlandse regering en militaire leiding tolereerden doelbewust het stelselmatig en wijdverbreid gebruik van extreem geweld door Nederlandse militairen in de oorlog tegen de Republiek Indonesië.’
Het onderzoek richtte zich primair op het gebruik van extreem geweld door de Nederlandse krijgsmacht tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en de gevolgen daarvan, en de vraag in hoeverre toentertijd en later voor dit extreem geweld politiek en juridisch verantwoording is afgelegd, dit alles bezien in een bredere historische, politieke en internationale context.
Conclusies
Sinds 1969 hanteert het Nederlandse kabinet het standpunt dat zich tijdens de oorlog in de jaren 1945-1949 weliswaar ‘excessen’ hadden voorgedaan, maar ‘dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct heeft gedragen.’ De onderzoekers komen tot de conclusie dat dit standpunt onhoudbaar is. Precieze cijfers van misdrijven en aantallen slachtoffers zijn niet te geven. Wel blijkt uit de bronnen dat extreem geweld van de kant van de Nederlandse krijgsmacht niet alleen wijdverbreid was, maar vaak ook bewust werd ingezet. Dit werd op alle niveaus – politiek, militair en justitieel – getolereerd. De reden daarvoor was dat Nederland de Republiek Indonesië – die op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid had uitgeroepen – koste wat kost wilde verslaan en bereid was vrijwel alles aan dit doel ondergeschikt te maken. Daarbij werden nadrukkelijk ook toen geldende ethische grenzen overschreden.
Verdere conclusies, achtergronden en informatie over de uitvoering van het onderzoek zijn beschikbaar op https://ind45-50.nl/resultaten
Publicaties
Bij uitgeverij Amsterdam University Press (AUP) verschijnen vanaf 17 februari 2022 twaalf publicaties die voortkomen uit het onderzoeksprogramma. De publicaties verschijnen als e-book en paperback, en zullen ook gratis online beschikbaar worden gesteld (open access).
De Utrechtse historici zijn (mede-)auteurs van de volgende uitgaven:
Revolutionary Worlds Local Perspectives and Dynamics of the Indonesian Independence War, 1945-1949
Verschijnt 3 mei 2022
Bambang Purwanto (red.)In several contributions, Indonesian and Dutch researchers explain how Indonesian, Chinese, Indian and Eurasian civilians, fighters, farmers and officials experienced and shaped the chaotic period between 1945 and 1950. The book focuses on survival strategies, mobilization, and the use of force against the backdrop of the Indonesian and Dutch authorities’ efforts to gain or maintain control.
Talen van geweld. Stilte, informatie en misleiding in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949
Verschijnt 16 mei 2022
Talen van geweld onderzoekt hoe politici en bestuurders in Nederland en Indonesië zijn omgegaan met het grootschalig geweld, en stelt pijnlijke vragen. Remco Raben en Peter Romijn betogen dat de manier waarop lang naar de oorlog in Indonesië is gekeken mede zijn oorsprong heeft in de taal en de manipulatie van informatie tijdens de oorlog.
Grof geschut Artillerie en luchtstrijdkrachten in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949
Verschijnt op 15 november 2022
Voor het eerst is op systematische wijze de toepassing van vooral artillerie en luchtstrijdkrachten in de onafhankelijkheidsstrijd onderzocht. Azarja Harmanny zal dit boek als dissertatie verdedigen aan de Universiteit Utrecht.