Een eenvoudigere troonrede wordt beter begrepen en gewaardeerd
Uit onderzoek van taalkundigen Leo Lentz en Henk Pander Maat (Universiteit Utrecht) blijkt dat een eenvoudigere troonrede beter wordt begrepen en positiever wordt beoordeeld. Lentz en Pander Maat herschreven de troonrede van 2022, waarbij de inhoud hetzelfde bleef maar de tekst toegankelijker werd. Proefpersonen beoordeelden de nieuwe versie positiever, vonden deze beter te begrijpen en minder afstandelijk, maar alsnog plechtig genoeg.
Winst in begrip
Voor hun herschrijving van de troonrede gebruikten Lentz en Pander Maat eenvoudigere woorden en zinnen. Ook gaven ze een enkele keer extra uitleg bij lastige begrippen als ‘kringlooplandbouw’. In een online experiment beluisterden honderd proefpersonen de originele troonrede en honderd anderen de nieuwe versie. Vervolgens kregen alle beluisteraars dertig uitspraken te zien, waarvan de helft spoorde met de tekst en de andere helft niet.
De proefpersonen kregen per uitspraak de vraag of deze klopt met de tekst die ze net hadden gehoord. De beluisteraars van de originele troonrede hadden gemiddeld 72 procent van de begripsvragen goed. Bij de personen die de herschrijving hadden beluisterd was dat 81 procent. Oftewel: het foutpercentage liep terug van 28 naar 19 procent. Deze winst kwam niet alleen door de toegevoegde passages met extra uitleg; ook als de vragen over deze passages buiten beschouwing worden gelaten, scoorde de herschrijving beter dan het origineel.
Eenvoudigere troonrede is plechtig genoeg
De herschrijving van de troonrede werd positiever beoordeeld, namelijk als minder afstandelijk en minder vaag. Om na te gaan of de eenvoudige versie nog steeds serieus wordt genomen als een officiële tekst, kregen de proefpersonen de vraag of de troonrede niet wat plechtiger zou moeten zijn dan de zojuist gehoorde tekst. De respondenten vonden dit voor geen van beide versies van de tekst gelden. Dus ook de beluisteraars van de eenvoudige tekst vonden deze plechtig genoeg.
De meeste troonredes zijn complex
De inhoud is per jaar anders, maar troonredes hebben een vrij constant moeilijkheidsniveau: de troonrede van 2022 was ongeveer even moeilijk geschreven als die van de drie jaren daarvoor. Dat bleek uit een analyse met LiNT, een softwaretool ontwikkeld aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek zegt dus waarschijnlijk iets over troonredes in het algemeen.
“Kansen om de politiek dichter bij de burger te brengen”
Onderzoeker Henk Pander Maat over de resultaten: “Elke kans om de politiek dichter bij de burger te brengen moet je grijpen. Deze kans ligt voor het oprapen. Op Prinsjesdag 2022 keken meer dan een miljoen mensen naar de politieke toespraak, mensen die je op andere momenten nauwelijks bereikt.”
Pander Maat ziet ook aanknopingspunten voor verder onderzoek. “We vragen ons af in hoeverre eenvoudigere formuleringen kunnen stuiten op politieke gevoeligheden. Onze indruk is dat dit voor de meeste tekstingrepen geen probleem is, maar het valt niet uit te sluiten. Ten tweede willen we onderzoeken of een eenvoudiger tekst ook makkelijker is om vloeiend voor te lezen. Dat zou fijn zijn voor zowel de koning als voor alle luisteraars.”