“We moeten onze krachten bundelen om ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten”

De allereerste jaren van je leven zijn voor je ontwikkeling de belangrijkste tijd van je leven. Het is een tijd waarin het brein enorm flexibel is en er veel wordt vastgelegd voor de jaren erna. Samenwerken in onderzoek naar de leeftijdsgroep van voor de geboorte tot 6 jaar oud is daarom ongelofelijk waardevol. Daarover zijn neonatoloog Jeroen Dudink, taalwetenschapper Aoju Chen en pedagoog Pauline Slot het eens. Zij zijn de drie community-voorzitters die samen met postdoc Eline de Groot werken aan de opbouw van de Early Childhood-community, die valt onder het strategische thema Dynamics of Youth van de Universiteit Utrecht.

Drie disciplines komen samen

Jeroen Dudink is werkzaam als Kinderarts-Neonatoloog in het UMC Utrecht, waar hij werkt met kinderen die te vroeg zijn geboren of om andere redenen een moeilijke start hebben. “Naast de te vroeg geboren kinderen, werk ik met kinderen die om een andere reden kwetsbaar zijn: zij zijn wel voldragen, maar hebben bijvoorbeeld zuurstoftekort bij de geboorte, een hersenbloeding of een ernstige infectie gehad. Op de afdeling Neonatologie werd al langer door onderzoekers samengewerkt met taalwetenschappers en die samenwerking neemt binnen deze community een vlucht.”

Taalontwikkeling begint namelijk al vroeg, nog voor een baby geboren is, vertelt taalwetenschapper Aoju Chen: “Ik ben als onderzoeker begonnen met kijken naar taalontwikkeling van kinderen in de vroege basisschoolleeftijd, maar gaandeweg verlegde ik mijn focus naar steeds eerdere stadia van taalontwikkeling. Die ontwikkeling start in de buik: baby’s beginnen al vanaf 26 weken zwangerschap met het waarnemen en verwerken van spraak van de moeder. Maar hoe foetussen die ontwikkeling doormaken, moet nader onderzocht worden.”

Niet alleen ouders hebben invloed op de ontwikkeling van hun kinderen, maar álle plekken buiten het gezin waar kinderen spelen en worden verzorgd zijn belangrijk, ziet pedagoog Pauline Slot. “Denk aan de kinderopvang en de peuterspeelzaal, maar ook spelochtenden waar kinderen met hun ouders komen.” Pauline kijkt hoe in deze omgevingen de ontwikkelingskansen van kinderen verbeterd kunnen worden.

Raakvlakken tussen onderzoeksdisciplines zijn een verrijking

Er is veel overlap tussen de onderzoeksgebieden van de community-voorzitters, al ziet hun dagelijkse werk er soms totaal anders uit. Aoju Chen heeft in haar onderzoek veel aan de inzichten van haar collega’s: “Ik denk dat ontwikkeling van kinderen in de eerste jaren heel breed is. Taal is daar een aspect van en wordt vaak geïsoleerd onderzocht, terwijl er zoveel raakvlakken zijn met andere gebieden. Daarom is het bundelen van onze krachten als onderzoekers ook zo belangrijk.”

Jeroen Dudink kan zich daarin vinden: “We hebben allemaal op onze eigen manier aandacht voor wat er zich vroeg in het leven van kinderen afspeelt en hoe dat hun ontwikkeling beïnvloedt. Het onderzoek dat we doen gaat over typische, maar ook over atypische ontwikkeling van kinderen. Zo onderzoeken we ook kinderen met een kwetsbaarheid, bijvoorbeeld door vroeggeboorte, hersenschade of aangeboren beperkingen, maar ook op sociaal-maatschappelijk gebied. Over de impact die dat heeft op hun ontwikkeling hebben we goede gesprekken.”

Als postdoc helpt Eline de Groot de community van Early Childhood mee opbouwen. Haar werk voor Early Childhood heeft ook haar beeld verbreed. “Ik heb mijn promotieonderzoek in het ziekenhuis gedaan en dat is toch een soort bubbel. Nu heb ik de mogelijkheid om daarbuiten te treden. Voor mij komt daarmee het besef dat de kinderen die ik in het ziekenhuis zie, straks naar huis gaan. Wij kunnen in het ziekenhuis ons best doen, maar er moet ook goed nagedacht worden over die overgang naar huis. Ik denk dat deze community mij context geeft, die daarbij helpt.”

Maatschappelijke kwesties en de rol van wetenschappelijk onderzoek

Het onderzoek dat de community-voorzitters doen, raakt aan maatschappelijke kwesties. Pauline Slot: “In de kinderopvang speelt er bijvoorbeeld veel op dit moment. De belangen zijn groot en soms tegengesteld. Het is dan als onderzoeker afwegen: hoe kan je bijvoorbeeld beleidsmakers zo goed mogelijk kennis en informatie aanreiken die het belang van de ontwikkeling van het kind benadrukt.”

Aoju Chen herkent dat in haar onderzoeksgebied: “De invloed van taalvaardigheid op het welzijn is groot, maar zie ik nog weinig terug dat beleidsmakers dat belang inzien en daar voldoende op inzetten. Terwijl de kwaliteit van zorg, kinderopvang en onderwijs stijgt door de focus meer op taalontwikkeling te leggen, daar ben ik van overtuigd.”

Een aspect dat wat Jeroen Dudink betreft te weinig genoemd wordt, is slaap. “Ik merk dat slaap in onderzoek nog veel te weinig aandacht krijgt. Je slaapt als kind om te groeien en te ontwikkelen, en te herstellen. Daar moet je veel meer en ook heel anders dan een volwassene voor slapen. Ik zie dat daar nog veel te weinig aandacht voor is in het ziekenhuis, maar ook bij consultatiebureaus, revalidatiecentra en in de kinderopvang. En dat past weer bij ons pleidooi van ‘kijk naar alle aspecten van de ontwikkeling en staar je niet blind op één daarvan.”

Onderzoek veel te belangrijk om níet te delen

De maatschappelijke relevantie van het onderzoek is belangrijk bij Dynamics of Youth. Want zoals Jeroen zegt: “Wat wij onderzoeken is veel te belangrijk om níet te delen. En we willen ook graag vragen ophalen die spelen binnen de samenleving en samenwerken om onderzoek te doen dat impact heeft. Die vragen kunnen van ouders komen, maar ook van kinderopvanginstellingen of beleidsmakers. We moeten hoe dan ook onze krachten bundelen om ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten.”

Ook Pauline Slot benadrukt dat de samenwerking als onderzoekers één ding is, maar ook ver buiten de universiteit is een gedeelde verantwoordelijkheid voor de allerjongste kinderen belangrijk. “Ik denk dat het belangrijk is dat we ons allemaal verantwoordelijk voelen voor het grootbrengen van een nieuwe generatie. Er zijn vaak meer volwassenen dan alleen de ouders, die een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van kinderen. Daarom is het belangrijk om naar al die verschillende contexten te kijken.

Ik denk dat het belangrijk is dat we ons allemaal verantwoordelijk voelen voor het grootbrengen van een nieuwe generatie. Er zijn vaak meer volwassenen dan alleen de ouders, die een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van kinderen.

Inzicht in de ontwikkeling van jonge kinderen biedt hoop

Jeroen Dudink vult aan: “Het goede nieuws is dat er juist in die vroege leeftijd zoveel te doen is en je ook nog zoveel goed kunt maken. Ik noem het de ‘Play-Doh-periode’, waarin er nog zoveel kan in de ontwikkeling omdat het brein nog erg plastisch (kneedbaar) is. Bijvoorbeeld door aandacht voor taal en spelen met je kind. Maar ook door meer focus te leggen op het belang van slaap. Wij zien dat kinderen met een minder goede start toch goede kansen kunnen hebben. Juist omdat er nog zoveel ruimte voor verbetering is.”