Update: Utrecht in alle zes Zwaartekracht-toekenningen voor baanbrekend onderzoek

Topwetenschappers van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht doen mee aan alle zes gehonoreerde programma’s in het kader van het prestigieuze NWO Zwaartekrachtprogramma voor baanbrekend fundamenteel onderzoek, waarmee ruim 100 miljoen euro gemoeid is. Dit maakte de NWO vandaag bekend.

Exposoom

Een consortium dat onderzoek gaat doen naar het exposoom ontvangt 17,4 miljoen euro. Hoofdaanvrager is hoogleraar Roel Vermeulen.

In drie andere consortia zijn Utrechtse onderzoekers medeaanvrager, in het programma New Science of Mental Disorders is hoogleraar Iris Engelhard één van de onderzoeksleiders en bij Hybrid Intelligence (HI): augmenting human intellect behoren Frank Dignum, Linda van der Gaag en Henry Prakken tot de onderzoeksleiders.

Zwaartekracht

Met Zwaartekracht stimuleert de Nederlandse overheid excellent onderzoek. Het is bedoeld voor wetenschappelijke consortia die de potentie hebben om tot de wereldtop op hun gebied te gaan behoren. De onderzoeksprogramma’s richten zich op excellent en vernieuwend onderzoek.

Alle gehonoreerde projecten:

BRAINSCAPES: A Roadmap from Neurogenetics to Neurobiology

Hoofdaanvrager: Prof. dr. D. Posthuma (VU)
Medeaanvragers: Prof. dr. A.B. Smit (VU), Prof. dr. H.D. Mansvelder (VU), Prof. dr. E.M. Hol (UU), Prof. dr. R.J. Pasterkamp (UU), Prof. dr. B. Lelieveldt (UL)
Penvoerende instelling: Vrije Universiteit Amsterdam
Toekenning: 19,6 miljoen euro

De laatste tijd is uit genetisch onderzoek veel nieuwe informatie naar voren gekomen over de genen die betrokken zijn bij hersenaandoeningen. De volgende stap is om deze kennis toe te passen voor de ontwikkeling en verbetering van mechanistische ziektemodellen. In BRAINSCAPES gaan we nieuwe analytische en experimentele methodes ontwikkelen om te onderzoeken wat voor gevolgen risicogenen hebben voor de werking van specifieke cellen, hun netwerken en functionele output. We willen meer te weten komen over de moleculaire en cellulaire basis van complexe hersenaandoeningen. Aan de hand van die kennis kunnen vervolgens nieuwe behandelingen worden ontwikkeld.

Harnessing the second genome of plants. Microbial imprinting for crop resilience (MiCRop)

Hoofdaanvrager: Prof. dr. ir. H.J. Bouwmeester (UvA)
Medeaanvragers: Prof. dr. M. Dicke (WUR), Prof. dr. E.T. Kiers (VU), Prof. dr. ir C.M.J. Pieterse (UU), Prof. dr. J.M. Raaijmakers (NIOO-KNAW), Prof. dr. C.S. Testerink (WUR)
Penvoerende instelling: Universiteit van Amsterdam
Toekenning: 20,3 miljoen euro

Planten herbergen en voeden miljarden micro-organismen op hun wortels. In ruil daarvoor ondersteunt het wortelmicrobioom de plant door verbetering van de opname van voedingsstoffen en de tolerantie voor omgevingsstress, en door bescherming te bieden tegen ziekten en plagen. In het MiCRop-project gaan we uitzoeken hoe planten onder stress zulke nuttige wortelmicro-organismen aantrekken. Er is nog veel onbekend over de eigenschappen van planten en micro-organismen die deze interactie mogelijk maken. Wij gaan deze eigenschappen onderzoeken en vervolgens inzetten voor de ontwikkeling van stressbestendige gewassen van de volgende generatie, die minder meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben.

New Science of Mental Disorders

Hoofdaanvrager: Prof. dr. A.T.M. Jansen (UM)
Medeaanvragers: Prof. dr. M. Kindt (UvA), Prof. dr. R.W.H.J. Wiers (UvA), Prof. dr. B.M. Elzinga (UL), Prof. dr. A.J. Roefs (UM), Prof. dr. A. Evers (UL)
Onderzoeksleiders: o.a. Prof. dr. I. M. Engelhard (UU)
Penvoerende instelling: Universiteit van Maastricht
Toekenning: 19,3 miljoen euro

Wereldwijd lijdt een op de vier volwassenen en een op de tien kinderen aan een psychische aandoening. Psychische aandoeningen veroorzaken aanzienlijk lijden en de beste behandelingen werken bij slechts ongeveer 40 procent van de patiënten. Wij denken dat psychische aandoeningen bestaan uit dynamische en complexe netwerken van op elkaar inwerkende symptomen. We willen onderzoek gaan doen naar de complexe dynamiek van deze netwerken en naar de transdiagnostische processen die ten grondslag liggen aan de onderlinge samenhang tussen symptomen. Verder willen we het effect van op de individuele patiënt afgestemde interventies op basis van deze netwerken onderzoeken.

Exposome-NL

Hoofdaanvrager: Prof. dr. ir. R.C.H. Vermeulen (UU en UMCU)
Medeaanvragers: Prof. dr. M.-P. Kwan (UU), Prof. dr. T. Hankemeier (UL), Prof. dr. A.P. Zhernakova (RUG), Prof. dr. ir. J.W.J. Beulens (Amsterdam UMC), Prof. dr. D.E. Grobbee (UMCU)
Penvoerende instelling: Universiteit Utrecht
Toekenning: 17,4 miljoen euro

Waar je woont en werkt, wat je eet en drinkt, hoe vaak je beweegt, en andere keuzes die je in je (dagelijkse) leven maakt zijn van invloed op gezondheid. Of je bepaalde chronische ziektes krijgt of niet, is zelfs voor zeventig procent afhankelijk van deze factoren. De combinatie van alle factoren noemen we het exposoom. Over dat exposoom, en dus het ontstaan van chronische ziekten, is nog veel onbekend. In het Exposome-NL project passen we innovatieve technieken toe om te onderzoeken welke factoren van het exposoom belangrijk zijn voor gezondheid en hoe deze werken.

Hybrid Intelligence (HI): augmenting human intellect

Hoofdaanvrager: Prof. dr. F.A.H. van Harmelen (VU)
Medeaanvragers: Prof. dr. M. de Rijke (UvA), Prof. dr. C.M.J. Jonker (TUD), Prof. dr. M. Welling (UvA), Prof. dr. L.C. Verbrugge (RUG), Prof. P.Th.J.M. Vossen (VU)
Onderzoeksleiders: o.a. Dr. F.P.M. Dignum (UU), Prof. dr. ir. L.C. van der Gaag (UU), Prof. dr. mr. H. Prakken (UU)
Penvoerende instelling: Vrije Universiteit Amsterdam
Toekenning: 19,0 miljoen euro

Hybride-intelligentie (HI) is een combinatie van menselijke en kunstmatige intelligentie. Zes Nederlandse universiteiten ontwikkelen theorieën en methoden voor intelligente systemen die samenwerken met mensen, die zich aanpassen aan dynamische omstandigheden en hun acties kunnen verklaren. Bij het ontwerp van zulke HI-systemen wordt rekening gehouden met ethische en wettelijke waarden, zoals transparantie, aansprakelijkheid en vertrouwen. Aan de hand van toepassingen van HI-systemen in de gezondheidszorg, het onderwijs en de wetenschap laten we zien hoe kunstmatige intelligentie de menselijke intelligentie kan versterken in plaats van te vervangen.

Ethics of Socially Disruptive Technologies

Hoofdaanvrager: Prof. dr. P.A.E. Brey (UT)
Medeaanvragers: Prof. dr. ir. I.R. van de Poel (TUD), Prof. dr. I.A.M. Robeyns (UU; namens het Ethiek Instituut), Prof. dr. S. Roeser (TUD), Prof. dr. ir. P.P.C.C. Verbeek (UT), Prof. dr. W.A. IJsselsteijn (TUE)
Onderzoeksleiders: o.a. Prof. dr. M. Duwell (UU)
Penvoerende instelling: Universiteit van Twente
Toekenning: 17,9 miljoen euro

Opkomende sociaal disruptieve technologieën (SDT’s), zoals robots, kunstmatige intelligentie, synthetische biologie en klimaattechnologie, leveren de nodige sociale en ethische uitdagingen op. In dit filosofische onderzoeksprogramma worden nieuwe manieren ontwikkeld om daarmee om te gaan. De samenleving, cultuur en het dagelijks leven gaan veranderen door SDT’s, en enkele van onze meest elementaire concepten en waarden komen erdoor op losse schroeven te staan. Wij gaan de technologie-ethiek innoveren om de ontwikkeling en invoering van deze technologieën kritisch te evalueren en richting te geven.