Niels Bosma benoemd tot hoogleraar Social Entrepreneurship

Niels Bosma is met ingang van 1 november 2021 benoemd tot hoogleraar Social Entrepreneurship, verbonden aan de Utrecht University School of Economics (U.S.E.) van de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie. In zijn leerstoel wil hij zich vooral richten op het ecosysteem voor sociaal ondernemerschap. Bovendien wil hij in het onderwijs een ‘onderstroom’ van sociaal ondernemerschap ontwikkelen. ‘Ik ben er vast van overtuigd dat een mentaliteitsverandering bij (toekomstige) leiders in het bedrijfsleven de sleutel is tot de aanpak van de uitdagingen waar onze samenleving voor staat,’ zegt Bosma.

‘Sociaal ondernemerschap gaat over het herkennen, ontwikkelen en uitvoeren van kansen om op een ondernemende manier maatschappelijke problemen op te lossen. Hiermee speelt het een belangrijke rol bij het verleggen van het accent van financiële waardecreatie voor ondernemers en managers naar brede waardecreatie voor de samenleving,’ zegt Niels Bosma. ‘Financiële waarden zijn wel een belangrijk aspect, maar voor sociaal ondernemers eerder een middel om tot je doel te komen dan andersom. Daar moeten we in ons systeem veel meer aandacht aan besteden. Tegelijkertijd is het duidelijk dat bedrijfsstrategieën die op waardecreatie gericht zijn, niet alleen een goed business model vereisen om succesvol te worden, maar ook een stimulerende (lokale) omgeving.’

Niels Bosma

Naast zijn positie als hoogleraar op het gebied van Sociaal Ondernemerschap is Niels Bosma onderwijsdirecteur bij de Utrecht University School of Economics, mede-oprichter en coördinator van het Social Entrepreneurship Initiative en maakt hij deel uit van het Utrecht University Centre for Entrepreneurship.

Bosma is gepromoveerd in Economische Geografie (Universiteit Utrecht) en heeft een master in Econometrie (Rijksuniversiteit Groningen). Voordat hij naar de Universiteit Utrecht kwam, was Niels verbonden aan London Business School, EIM Business en Policy Research (nu onderdeel van de Panteia-groep) en Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR).

Hij was ook zes jaar lang lid van GECES, een expertgroep die de Europese Commissie adviseert over activiteiten gerelateerd aan het Social Business Initiative en maakte als onafhankelijk academisch lid deel uit van de SER commissie die in 2015 de overheid adviseerde over sociaal ondernemerschap.

Daarnaast maakt Bosma deel uit van de raad van bestuur van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM) en is daar tevens Senior Research Advisor. Hij was ook onderzoeksdirecteur van GEM en coauteur van verschillende GEM Global Reports tussen 2006 en 2021.

Het ecosysteem voor sociaal ondernemerschap

‘Eigenlijk zou je het begrip ‘sociaal ondernemerschap’ niet nodig moeten hebben. Veel ondernemers hebben ook daadwerkelijk een maatschappelijke doelstelling of proberen in hun bedrijfsvoering een maatschappelijke bijdrage te leveren. Het huidige economische systeem is echter nog steeds vooral ingericht op het maximeren van de financiële waarde, waardoor belangrijke waarden als inclusie, duurzaamheid en eigenwaarde toch in de verdrukking komen. De beweging naar meer sociaal ondernemerschap die in Nederland is ingezet moet daarom verder gesteund en gevoed worden.

Mede daarom vind ik het goed dat er vanuit de universiteit aandacht en erkenning voor sociaal ondernemerschap is. Maar dat moet op meerdere vlakken. Ik wil me binnen het onderzoek onder mijn leerstoel dan ook vooral richten op het ecosysteem voor sociaal ondernemerschap. Sociaal ondernemerschap kan zich op verschillende manieren uiten. Dat kan ook betekenen dat vanuit bedrijven die niet direct met sociaal ondernemerschap worden geassocieerd nieuwe initiatieven worden gestart of dat zij gaan samenwerken met sociale ondernemers,’ aldus Niels Bosma. ‘Een mooi voorbeeld daarvan is de nationale City Deal Impact Ondernemen. Daar zijn behoorlijk veel overheden bij betrokken, zowel nationaal als lokaal, maar ook andere spelers in het ecosysteem.’

Waar de overheid, bedrijven of NGO’s maatschappelijke problemen laten liggen, pakken sociaal ondernemers die op kleine schaal op, en komen ze al experimenterend met mogelijke oplossingen. Bij een goed werkend business model kan zo’n bedrijf opschalen, maar impact kan ook bereikt worden doordat anderen hun praktijken overnemen, of dat de aangedragen oplossingen juist meer binnen de overheid geïnternaliseerd kunnen worden.

Sociaal ondernemers hebben oog voor waar het nog niet goed gaat en komen daar vaak met de eerste oplossingen voor

‘Ik ben er vast van overtuigd dat een mentaliteitsverandering bij (toekomstige) leiders in het bedrijfsleven de sleutel is tot de aanpak van de uitdagingen waar onze samenleving voor staat,’ zegt Bosma. ‘Dat als je je afvraagt hoe succesvol je bent, je niet kijkt naar hoeveel je verdient of binnen haalt voor je organisatie maar naar wat je bijdraagt voor anderen. Sociaal ondernemerschap is een bottom up mechanisme om dat mogelijk te maken. Bovendien: sociaal ondernemers hebben juist oog voor waar het nog niet goed gaat en komen daar vaak met de eerste oplossingen voor. Met name lokale overheden zijn erin geïnteresseerd om met sociaal ondernemers samen te werken omdat sinds de grote decentralisaties na 2015 verantwoordelijkheden bij de gemeenten terecht gekomen zijn, terwijl hun budget niet omhoogging. Ze zijn voor een deel dus ook gedwongen naar andere oplossingen te kijken.’

Een uitdaging in de kennisontwikkeling op het gebied van sociaal ondernemerschap was tot dusverre het gebrek aan grootschalige, internationaal vergelijkende data. ‘Eerder hebben we via de Global Entrepreneurship Monitor daar op ingesprongen, sinds afgelopen jaar ben ik actief betrokken bij de European Social Enterprise Monitor, die inmiddels in 21 Europese landen uitstaat en ondersteund wordt door onder meer de Europese Commissie. Hiermee zullen we de komende jaren een completer beeld kunnen geven over sociaal ondernemerschap, met aandacht voor de lokale context.’

Niet voor eigen gewin gaan maar je bijdrage aan de maatschappij voorop stellen

Een belangrijke plaats in mijn leerstoel is weggelegd voor het onderwijs,’ zegt Bosma. ‘Daarin wil ik graag een ‘onderstroom’ van sociaal ondernemerschap ontwikkelen, waarin niet het gaan voor eigen gewin maar de bijdrage aan de maatschappij voorop staat. Als je met sociaal ondernemers praat, merk je dat het hen juist daarom gaat – en dat ondernemen hun manier is om dat te doen.

We zijn daar natuurlijk al volop mee bezig. We hebben een minor sociaal ondernemerschap, zijn afgelopen jaar gestart met het masterprogramma Business and Social Impact, starten volgend jaar met een master Sustainable Finance & Investment en we hebben een leergang voor professionals op het gebied van Sociaal Ondernemen ontwikkeld. Daarin staat vooral de vraag van sociaal ondernemers centraal hoe zij hun bedrijf zo kunnen organiseren dat het er beter voor komt te staan of kan opschalen. Daar zijn zij naar op zoek.

Als je echt impact wilt maken, zul je toch een verdienmodel moeten creëren waarbij je ook winst maakt

Want laten we dat ook niet uit het oog verliezen: de component ondernemerschap is belangrijk. Als je echt impact wilt maken, kun je niet volledig afhankelijk blijven van vrijwilligers of donaties. Dan zul je toch een verdienmodel moeten creëren waarbij je ook winst maakt, zodat je opnieuw kunt investeren en je initiatief groter kunt maken. Of ervoor zorgen dat anderen het overnemen en de impact kunnen vergroten. Maar ook in dat geval moet je een goed werkend business model hebben, anders gaan ze dat niet doen.

Tony’s Chocolonely (naast ABN Amro en Van Doorne als maatschappelijke partner aangeschoven in ons Social Entrepreneurship Initiative) is daar een heel mooi voorbeeld van. Een van hun pijlers is: act to inspire others. Ze willen laten zien dat ze een winstgevend bedrijf zijn dat het op een andere manier aanpakt en daarmee een signaal aan andere grote spelers geven: dit kan ook op een andere manier. Door daarbij scherp te zijn op je eigen maatschappelijke resultaten en deze op transparante wijze uit te dragen kan je andere spelers meenemen in je missie, waarden en normen maar ook in het organiseren van je bedrijf. En kom je automatisch uit bij andere spelers in het ecosysteem. Op die manier kun je meehelpen om die beweging naar een hoger plan te helpen.’

Meer informatie

Wilt u meer weten over Niels Bosma, kijk dan op zijn persoonlijke pagina.