“Je kunt in ons lab zelf je meetopstellingen maken en dat maakt het uniek”

Hoogleraar Allard Mosk (Natuurkunde) verhuisde in december met zijn groep van de Universiteit Twente naar het Ornsteinlaboratorium op De Uithof. Bij de Universiteit Utrecht kreeg hij de mogelijkheid om met tenure tracker dr. Sanli Faez een nieuwe onderzoeksgroep op te zetten, genaamd Physics of Light in Complex Systems. Hun laboratorium is inmiddels bijna volledig uitgerust en Faez vertelt er enthousiast over.

“In ons lab gebruiken we licht als middel voor onderzoek naar complexe systemen, bijvoorbeeld naar processen die zich afspelen in biologisch weefsel. Zowel de absorptie als de verstrooiing van het licht geven nuttige informatie over de eigenschappen van het weefsel. Door dit te combineren met nanoscopie, waarbij een microscoop beweging tot op nanoschaal waarneemt, kunnen we snelle metingen aan kleine deeltjes verrichten. De toepassingen zijn divers en daardoor werken we met veel onderzoeksgroepen samen. Zo hebben we onlangs bestudeerd hoe we bepaalde eiwitten in urine en bloed kunnen detecteren en tellen, de zogenaamde exosomen. Deze spelen mogelijk een rol bij de uitzaaiing van kanker. De informatie die we verkrijgen is in dat geval zeer waardevol voor de medische diagnostiek.”

Donker precisiewerk

De meetopstellingen, bestaande uit vele lenzen, spiegeltjes en lasers, zien er indrukwekkend uit. Om de metingen zo nauwkeurig mogelijk te laten verlopen, voeren de onderzoekers deze uit in een volledig afgesloten ruimte. “Zelfs de computers voor de dataverwerking staan buiten de meetruimte, zodat de condities in het laboratorium zo stabiel mogelijk blijven. Dat heeft als bijkomend voordeel dat je toch wat daglicht meekrijgt gedurende je experimenten.”

Fablab

In het zogenaamde fabrication laboratory krijgen de onderzoekers de mogelijkheid om zelf onderdelen van hun meetopstelling te maken. Er is een technische werkplaats ingericht met alle benodigde materialen en apparatuur. Faez: “Geregeld sta ik zelf te boren of zagen in ons Fablab. Dat houdt het werk ontzettend afwisselend.” Ook is hij trots op de onlangs aangeschafte 3D printer die staat te pronken in zijn kantoor. “Deze printer kan bijvoorbeeld het raamwerk van een kleine microscoop printen. Voeg er een lens aan toe en de microscoop is compleet.” Het Fablab is niet het pareltje van deze onderzoeksgroep alleen. “Het departement Natuurkunde heeft hierin geïnvesteerd en het is toegankelijk voor alle studenten en onderzoekers. Schroom niet om langs te komen!”

Kleinschalig

De onderzoeksgroep denkt vanuit kleinschalige experimenten, wat niet wil zeggen dat ze eenvoudig uit te voeren zijn. Het voordeel van kleinschalig is dat onderzoekers hun meetopstelling gemakkelijk veranderen zodra ze een nieuwe ingeving hebben. “Door ons Fablab zijn we behoorlijk zelfvoorzienend. Met de hulp van onze technici maken we snel nieuwe onderdelen. Hierdoor kunnen we metingen snel starten of herstarten.”

Open sfeer

Binnen de onderzoeksgroep, naast Mosk en Faez bestaande uit vier promovendi, een postdoc en drie gedeelde technici, werkt men goed samen. “We zijn ervan overtuigd dat je samen beter en efficiënter werk verricht. We geven elkaar academische vrijheid, maar houden elkaar ook nauw op de hoogte.” Een technicus bevestigt deze open sfeer direct door tijdens het interview binnen te lopen bij Faez om wat onderdelen te brengen. “Iedereen maakt een even belangrijk deel uit van de groep”, aldus Faez.

Eigen project

Daarnaast is er ruimte voor talentontwikkeling. Geregeld zijn er bachelorstudenten Natuurkunde aan het werk die hun eigen projectje opzetten en uitvoeren. “Ik vind het belangrijk dat ze met hun handen bezig zijn en echt zelf iets creëren wat ergens aan bijdraagt. Zo heeft een student onlangs een DIY (doe het zelf) microscoop ontworpen die we gebruiken tijdens de Summerschool van het Debye Instituut.”

Ambitieus

Door een eerdere Vici-subsidietoekenning van Mosk en de aan Faez onlangs toegekende subsidie uit de FOM-projectruimte blijft de groep zich ontwikkelen. In oktober gaan er twee promovendi en een postdoc aan de slag om een ultrasensitief en optisch meetinstrument te ontwerpen dat snel en voor onbepaalde tijd zeer kleine deeltjes kan meten. Ook hoopt Faez zeer binnenkort een grote laser toe te voegen aan het laboratorium. Dit zorgt voor nog meer mogelijkheden tot het uitvoeren van vernieuwend onderzoek.