De armen steeds armer, de rijken steeds rijker: Bas van Bavel over ongelijkheid

Deze week werd het World Inequality Report gepresenteerd in Parijs door onder anderen de bekende econoom Thomas Piketty. Het is een gigantische studie naar ongelijkheid wereldwijd waaraan meer dan 100 onderzoekers meewerkten op alle continenten. Prof. dr. Bas van Bavel (Economische en sociale geschiedenis) reageert op het rapport in verschillende media. 

Sinds 1980 heeft de mondiale economie weliswaar een grote vlucht genomen, maar is op veel plaatsen ook de ongelijkheid groter geworden. Met name in de Verenigde Staten, India, Rusland en China is de situatie zorgwekkend. In Europa is de kloof tussen arm en rijk een stuk kleiner. Vooral Nederland doet het goed: qua inkomensgelijkheid is het volgens rapport zelfs koploper.

Hiermee tonen deze economen dat de groeiende ongelijkheid niet onontkoombaar is. We kúnnen dit ombuigen, ook al zal dat buitengewoon moeilijk worden.

Ongelijkheid is een natuurwet

Maar hoe komt die ongelijkheid dan tot stand, en waarom doet het ene land het beter dan het andere? In een artikel dat Van Bavel samen met ecoloog Marten Scheffer publiceerde, verklaren de twee het als een natuurwet. In de natuur is ongelijkheid een regel: ook bij bomen zit de helft van alle biomassa in 1 procent van alle soorten. De kansrekening is nu eenmaal zo ingesteld dat je op grond van puur toeval kunt verwachten dat dit soort verschillen er zijn. Als je er niets aan doet, wordt de verdeling erg ongelijk. Zo werkt het ook met geld. 

De invloed van instituties

Willen we het tij keren, dan moet er dus actie ondernomen worden. De onderlinge verschillen in ongelijkheid tussen landen en continenten tonen aan dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen. Met name de invloed van politieke keuzen en instituties is daarin van belang: "Hoe progressief het belastingstelsel is, welke kansen het onderwijs biedt − dat maakt echt heel veel uit," zegt Van Bavel in de Volkskrant (14 december).