We moeten onze kwetsbaarheid erkennen

De coronacrisis confronteert ons met allerlei feiten die ons wereldbeeld in de war schoppen. Prof. dr. Birgit Meyer (Filosofie en Religiewetenschap) vertelde in een interview voor Trouw over de impact van de pandemie op ons zelfbeeld en welke rol religie daarin speelt.

Kwetsbaarheid

Meyer legt uit dat de pandemie ons bewust heeft gemaakt van onze kwetsbaarheid. Dat zorgde ervoor dat we ons wereldbeeld bij moesten stellen. "Mensen ontlenen houvast aan de verhalen die ze maken en doorgeven om zichzelf en de wereld te begrijpen," legt Meyer uit. "Crisissituaties zijn momenten waarop de tekortkomingen van dit soort verhalen pijnlijk duidelijk worden. Tegelijkertijd bieden ze de kans om naar een nieuw verhaal te zoeken, een andere verbeelding van de mens in de wereld."

Een nieuw zelfbeeld

De kwetsbaarheid die Meyer beschrijft heeft ook te maken met het feit dat we anderen kunnen besmetten. Ook dat past niet in het beeld dat we in het Westen van onszelf hebben: we zien onszelf als autonoom, losstaand. Dit beeld stond al onder druk van de klimaatcrisis en globalisering, die ons dwingen na te denken over onze connecties met anderen. Ook Meyer zelf kwam erachter dat ze nog sterk vasthield aan het idee van een autonoom individu.

We moeten het besef van onze kwetsbaarheid niet langer wegdrukken of ontkennen, maar ermee leren omgaan.

Sakpata

Volgens Meyer is deze confrontatie niet negatief. "We moeten het besef van onze kwetsbaarheid niet langer wegdrukken of ontkennen, maar ermee leren omgaan," zegt ze. Meyer ziet daarvoor mogelijkheden in religie. Zo dacht ze terug aan haar onderzoek in Ghana, waar het Ewe-volk hun god voor de pokken, Sakpata, aanbad, niet alleen om om te gaan met de jaarlijks terugkerende pokken, maar ook om controle te krijgen over invloeden en machten die hun leven beïnvloedden. Zulk soort gebruiken kunnen ons laten zien hoe we onze verwevenheid met anderen en de natuur kunnen verwerken in ons wereldbeeld.