“We moeten de democratische rechtstaat verdedigen, maar dan moeten we hem wel begrijpen”

Hoogleraar Politieke filosofie en economische ethiek Rutger Claassen is te gast in Kunststof op NPO Radio 1 om te praten over het huidige politieke landschap in Nederland.

Verschuiving naar rechts

“We hebben in het politieke landschap een fundamentele transformatie doorgemaakt de afgelopen tien, vijftien jaar”, vertelt Claassen. Vroeger was Nederland een driestromenland, waarin de drie grote partijen – VVD, CDA en PvdA – bij elkaar meer dan 100 zetels hadden. “Nu zien we eigenlijk een nieuw driestromenland,” zegt hij, “links, rechts en populistisch/extreemrechts.” Er heeft een verschuiving naar rechts plaatsgevonden.

“Dan is dus de vraag: waarom is dat naar rechts geschoven?”, werpt Claassen op. Er is een groep die zich niet meer thuis voelt bij links, legt hij uit, ondanks dat er gezegd wordt dat het voor hen op sociaaleconomisch gebied verstandig is om op links te stemmen. “Dat zij zich niet thuis voelen heeft te maken met migratie, met hoe we tegen klimaatverandering aankijken, met andere kwesties.”

Democratische rechtstaat

“Als we even een stap terugdoen, zitten we in een tijd waarin democratische staten overal ter wereld onder druk staan”, zegt Claassen. De afgelopen jaren zijn over de hele wereld allerlei autoritaire leiders aan de macht gekomen, legt hij uit. “We moeten de democratische rechtstaat verdedigen, maar dan moeten we hem wel begrijpen.”

Simpelweg zeggen dat de meerderheid beslist slaat volgens Claassen de plank mis. “Dat is maar één element, die meerderheidsregel, in een web van waarden en instituties die samen de democratische rechtstaat uitmaken.” Hij stelt dat het belangrijk is dat iedereen de andere elementen van deze staat, zoals aandacht voor minderheden en een echte dialoog aangaan met elkaar, hoog houdt en blijft ontwikkelen.