‘Peace for our time’: “In het Westen zijn we Chamberlain-achtig”
Arend-Jan Boekestijn over oorlog en vrede
Historicus, voormalig VVD-politicus en docent-onderzoeker Arend-Jan Boekestijn sprak bij het BNR-programma The Big Five over oorlog en vrede. Ook de dreigingen op de grens tussen Oekraïne en Rusland kwamen uitgebreid aan bod: “Ik maak me zorgen omdat wij niet de juiste mentale gesteldheid hebben om Rusland te stuiten. Wij zijn Chamberlain-achtig.”
Komt er een Russische aanval?
Een Russische aanval ziet Boekestijn niet snel gebeuren. “We zitten wel in een heel nare situatie en het is buitengewoon instabiel en onzeker, maar ik denk niet dat er een ‘full scale attack’ komt vanuit het noorden. Er zijn een heleboel redenen voor Poetin om het niet te doen.” Hij noemt bijvoorbeeld de sancties die Poetin aan zijn broek zou krijgen en het feit dat de Russische bevolking geen zin heeft in een oorlog. Toch is Boekestijn niet helemaal zeker. “Maar het kan ook zijn dat we het verkeerd hebben en hij toch vanuit het noorden aanvalt. Dat kan, dat kan.”
Verschoven machtsevenwicht
Boekestijn wijst erop dat de negentiende eeuw veel vreedzamer was dan bijvoorbeeld de achttiende en de twintigste. Volgens hem was dat zo omdat de wereldmachten op het Congres van Wenen in 1815 een consensus hadden bereikt over hoe je buitenlandpolitiek bedrijft. En zo’n consensus bestaat nu niet meer. “Er zijn twee dingen aan de gang. We zien het fysieke machtsevenwicht verschuiven, want China bewapent zich fors en Rusland in de afgelopen jaren ook. Maar we zien ook dat de normen en waarden uiteenlopen.”
Verschillende normen en waarden
Eigenlijk is nog maar twintig procent van de wereld democratisch, zegt Boekestijn. “Dat heeft dramatische consequenties. We zien nu dat de ‘illiberal democracies’, landen met een beetje vrije verkiezingen en zonder rechtsstaat, oprukken. Net als de autocratieën. Denk aan Poetin, Xi, Erdogan, Myanmar, noem maar op. Dat betekent dus dat in de wereld steeds minder landen de democratische normen en waarden delen.” En als de normen en waarden verder uit elkaar lopen, wordt praten met elkaar moeilijk. “De zaak wordt instabieler.”