Het Europees Parlement bestaat 70 jaar: welke rol speelde Nederland in de eerste jaren?

Vorige week hield het Europees Parlement een ceremonie voor haar zeventigste verjaardag. Hoewel Nederland er vanaf het begin bij was, weten maar weinig mensen welke rol Nederlanders hierin gespeeld hebben. In Trouw legt docent Politieke geschiedenis Koen van Zon dit uit.

Samenwerking

Het originele idee voor de Europese gemeenschap kwam halverwege de vorige eeuw van de Franse ambtenaar Jean Monnet. “Hij bedacht dat als de economische belangen van Duitsland en Frankrijk zouden samenvloeien, er als vanzelf een solidariteit zou ontstaan tussen de landen”, legt Koen van Zon uit. “Uiteindelijk zou de gedachte van samen beter af zijn ook de burgers enthousiasmeren.”

Een technocratische oplossing, zegt Van Zon, die het parlement tot op de dag van vandaag een wat moeilijk instituut maakt. “Het parlement heeft zich door de jaren heen veel meer bevoegdheden toegeëigend maar het echte debat ontbreekt. Er is geen dynamiek van coalitie versus oppositie.”

Nederlandse bijdragen aan het Europese Parlement

Tegelijkertijd waren er Nederlandse stemmen die het Europees Parlement probeerden te democratiseren. Marinus van der Goed van Naters, die in de jaren vijftig lid was van de sociaaldemocratische fractie, had hier ideeën voor en zag in 1952 al in welke valkuilen het parlement kon verwachten. “Destijds betoogde hij dat het invoeren van een ‘zogenaamd Europees kiesstelsel’ dat in werkelijkheid slechts nationaal is, teleurstelling teweeg zal brengen”, vertelt Koen van Zon. “Dat is precies wat er gebeurde.”

Ook Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland, speelde op Europees vlak een grote rol. “Ze was een vooraanstaand Europarlementariër, die in 1954 een ambitieuze routekaart ontwikkelde voor versterking van het Europees Parlement, waarmee ze duidelijk maakte waar het parlement naartoe moest in de toekomst”, zegt Van Zon.