Afluisterschandaal in Griekenland: “Geheimhouding is niet in alle gevallen meer gerechtvaardigd”

De Griekse politiek is op dit moment in de ban van een groot afluisterschandaal. De inlichtingendienst (NIS) zou oppositieleider Nikos Androulakis al sinds september 2021 afluisteren. Universitair hoofddocent Geschiedenis van de internationale betrekkingen Eleni Braat publiceerde een artikel over de mogelijke toekomst van de NIS in Kathimerini, een van de grootste kranten van Griekenland.

Geheimhouding

Er komt een officieel onderzoek naar de handelingen van de NIS. Dit nieuws leidde tot een breder debat over noodzakelijke hervormingen binnen de dienst. Bovendien, schrijft Braat, is het een goede aanleiding om kritisch te kijken naar de strenge geheimhouding die de NIS betracht over zijn eigen verleden.

Openheid over het verleden is niet alleen historisch interessant, het heeft ook een politieke waarde, legt Braat uit. Een inlichtingendienst kan hiermee achteraf verantwoording afleggen over zijn doen en laten, terwijl dit om operationele redenen op het moment zelf niet mogelijk was.

“Geheimhouding is uiteraard essentieel voor het functioneren van een inlichtingendienst wanneer deze agenten rekruteert en operationele methoden gebruikt. Wanneer het echter betrekking heeft op het verleden, is geheimhouding niet in alle gevallen meer gerechtvaardigd. Waarom zou een burger of een voormalig agent na dertig of vijftig jaar hun dossier niet kunnen inzien?”

Transparantie

Zelfs over informatie over de betrokkenheid van de NIS bij het kolonelsregime (1967-1974) bestaat geen operationele reden voor geheimhouding, stelt Braat. Volgens haar is het tijd voor meer transparantie over het verleden.

“Onderzoekers kunnen op deze manier een goed geïnformeerd debat over de geschiedenis van de NIS starten, en zowel de samenleving als de betrokken overheidsinstanties kunnen vervolgens in het reine komen met een soms ongemakkelijke verleden.”

Naast de openstelling van een deel van het archief zijn er voor de NIS nog andere opties om transparanter te zijn over het verleden, schrijft Braat. Ze wijst op de samenwerking met historici en universiteiten van de CIA en de Duitse Bundesnachrichtendienst (BND) en de mogelijkheid die gepensioneerde CIA-medewerkers hebben om over hun ervaringen te schrijven of spreken.

Hervorming

Bij de meeste inlichtingendiensten zijn specifieke historische gebeurtenissen nodig voor grotere hervormingen. Als voorbeeld noemt Braat bijvoorbeeld het einde van de Koude Oorlog en grote schandalen die een publiek debat over het functioneren van een inlichtingendienst uitlokken. Ze denkt dan ook dat het goed mogelijk is dat het huidge afluisterschandaal een kantelpunt voor het functioneren van de NIS kan zijn.