Je muziekkeuze vertelt wie je bent, en dat snapten mensen al in de middeleeuwen

Prof. dr. Karl Kügle (Muziekwetenschap) leidde een studie over strategisch gebruik van muziek in de late middeleeuwen in vijf Europese landen. Dr. Ulrike Hascher (Muziekwetenschap), lid van het onderzoeksteam, onderzocht de muziek en liturgie. Manon Louviot (Muziekwetenschap) doet onderzoek naar de liturgische en spirituele praktijken van de congregatie van Windesheim in de late middeleeuwen. Op 18 december promoveert zij op dit onderzoek. NWO sprak met Karl Kügle over het project.

Je muziekkeuze vertelt wie je bent, en dat snapten mensen al in de late middeleeuwen. Tot nu toe dachten wetenschappers dat mensen pas in de 19e eeuw begonnen oude muziek te waarderen en strategisch te gebruiken. Kügle: "De gedachte was dat muziek voor mensen uit vroegere tijden maar maximaal één generatie interessant was. Die opvatting komt voort uit een stelling van een beroemde muziektheoreticus, Johannes Tinctoris, rond 1480. Wij hebben met onze studie in vijf Europese landen laten zien dat dit niet helemaal klopt."

Begijnhof 

Religieuze en politieke stromingen maakten juist handig gebruik van oude muziek. Kügle: "Zo bleven de dames uit het Begijnhof ondanks kerkelijke hervormingen hun oude muziek gebruiken, daaruit blijkt hun bewustzijn van hun verleden. We vonden uitgebreide handschriften uit de 17e eeuw, waarin oude liederen met rond 200 jaar oude melodieën, maar nieuwe zettingen zijn opgeschreven. Het kostte veel tijd en geld om zulke handschriften te maken, dus die maakte je niet zomaar. Dit toont aan hoe belangrijk deze ‘ouderwetse’ muziek was voor de Amsterdamse begijnen van de Gouden Eeuw."

Identiteitsfunctie van muziek

"Nu we beter begrijpen hoe belangrijk de identiteitsfunctie van muziek in de maatschappij is en hoe oud dit fenomeen is, verandert het hele beeld van wat muziek kan betekenen"

Volgens Kügle is het belangrijk dat we nu weten dat muziek al zo vroeg werd gebruikt om je identiteit uit te stralen. "Een voorbeeld: bij de vraag of bepaalde muziek subsidie moet krijgen of niet, gebruikt men nauwelijks argumenten. Nu we beter begrijpen hoe belangrijk de identiteitsfunctie van muziek in de maatschappij is en hoe oud dit fenomeen is, verandert het hele beeld van wat muziek kan betekenen. Voor de mensen toen en voor ons vandaag. Van welke muziek je houdt, zegt enorm veel over hoe je bent of hoe je wilt worden gezien, toch?"