Eendjes voeren op wetenschappelijke wijze
Nu de zon weer meer gaat schijnen en het buiten warmer wordt, is een bezoek aan de eendenvijver in de buurt een fijne activiteit. Een restje brood mee voor de eendjes, iedereen blij zou je denken. Maar helaas: de grote hoeveelheid goedbedoeld brood die eenden dagelijks voor hun kiezen krijgen, kan gevaarlijk uitpakken. Want net als voor mensen is een gezond en gevarieerd dieet ook erg belangrijk voor de gezondheid van dieren.
Om te begrijpen in welke mate wilde vogels bijgevoerd worden, en hoe dat hun gezondheid beïnvloedt, onderzochten Sara Burt en Ronald Corbee, geholpen door student Diergeneeskunde Cornelis Vos, het voeren van vogels bij zeven waterkanten in het westelijk deel van Amsterdam.
Voor vogels is brood juist de slechtste optie
‘Door bijvoeren hoeven wilde vogels minder tijd te besteden aan het zoeken naar eten, verbetert hun lichaamsconditie, en krijgen ze meer nakomelingen’, legt Corbee uit. ‘Maar, bijvoeren maakt de vogels ook afhankelijk van het extra voedsel, kan voor gebrek aan bepaalde voedingsstoffen zorgen door het verschil in voedingswaarde met natuurlijk eten, en er is een verhoogd risico op overdracht van ziekten. Daarnaast zorgen voedselresten in en bij de vijvers voor een slechtere waterkwaliteit en trekken ze ratten aan.’
Burt vertelt: ‘Uit onze studie bleek dat de meeste mensen vogels voeren om verspilling van brood en andere etensresten en in afwezigheid van natuurlijke voedselopties kan brood zelfs leiden tot gebrek aan bepaalde voedingsstoffen. Stel je maar eens voor: hoe zou jij je voelen als je alleen maar brood at…? Eenden zouden voornamelijk groenvoer uit de natuurlijke omgeving moeten eten, zoals gras en lage plantjes, eendenkroos, kleine visjes, kikkers en andere waterdiertjes.
Beter te weinig dan te veel
Burt en Corbee zagen dat mensen vaak zoveel voer meenemen dat de vogels niet alles op krijgen. Voedsel dat zich ophoopt in een vijver gaat schimmelen en stimuleert bacteriën die zuurstof uit het water trekken en gifstoffen produceren. Bovendien kan het ongewenste dieren zoals ratten aantrekken. Het teveel aan voer bleek gemiddeld zo’n 153 ratten per park van voedsel te kunnen voorzien! Bruine ratten jagen op eieren en kuikens van watervogels. Dit is normaal natuurlijk gedrag, maar een overvloed aan ratten kan de natuurlijke balans van soorten verstoren. Dus als je te veel voert, kan dat uiteindelijk ook leiden tot minder eendjes in je buurtvijver…
Op deze manier hoopt het stadsbeheer de rattenoverlast te verminderen, en de waterkwaliteit te verbeteren.
Omzetten in beleid
Jan Buijs, onderzoeker Leefomgeving GGD Amsterdam, gebruikt de resultaten om de oorzaken van dierplagen aan te pakken. ‘Wij wilden met name weten in welke overmaat er vogelvoerverbod ingesteld in bepaalde gebieden, en biedt de stad alternatieven aan. Bijvoorbeeld broodcontainers: hier kunnen buurtbewoners hun resten brood inwerpen en dit wordt dan op een verantwoorde manier afgevoerd en vergist.’
Volgens Buijs zal eendjes voeren als activiteit nooit helemaal verdwijnen. ‘Mensen beleven er veel plezier aan en kinderen komen in aanraking met dieren en de natuur. Maar op deze manier hoopt het stadsbeheer de hoeveelheid meldingen van rattenoverlast in de stad te verminderen, en de waterkwaliteit te verbeteren. En naar eenden kijken om te zien wat ze zelf aan eten vinden, kan natuurlijk ook al leuk genoeg zijn.’
Wetenschappelijke artikel
Sara A. Burt, Cornelis J. Vos, Jan A. Buijs, Ronald J. Corbee: Nutritional implications of feeding free-living birds in public urban area
Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 2021 Mar; 105(2):385-393.
doi: 10.1111/jpn.13441
Maar wat kun je eenden dan wel voeren? Hier wat tips - van goed naar slecht:
Zaden en noten
Vogelzaad is een van de beste opties omdat het rijk is aan vet, maar door de hoge concentratie essentiële vetzuren is het verstandig om niet te veel te geven. Daarom geldt, net als voor alle andere suggesties in deze lijst: met mate.
Groenten en fruit
Mais, sla, erwtjes, appel, banaan en andere groenten en fruit zijn goede opties omdat ze voorzien in vezels, water, en essentiële vitaminen. Het nadeel van vooral fruit maar ook groenten die rijk zijn aan koolhydraten, zoals wortels, is dat ze maag-darmklachten kunnen veroorzaken bij vogels. Probeer kleine hoeveelheden groenten en fruit daarom te combineren met zaden en noten.
Rijst
In kleine hoeveelheden zijn zowel gekookte als ongekookte rijst prima opties omdat ze een goede bron van energie zijn maar een vrij lage voedingswaarde hebben. Heel belangrijk: voer eenden nooit gekruide of gebakken rijst zoals nasi, maar alleen naturel rijst zonder kruiden.