Neoliberalisme: Een Nederlandse geschiedenis
Bram Mellink en Merijn Oudenampsen, m.m.v. Naomi Woltring
Onlangs verscheen ‘Neoliberalisme: Een Nederlandse geschiedenis’ van de hand van Bram Mellink en Merijn Oudenampsen, met medewerking van Naomi Woltring. De publicatie heeft veel stof doen opwaaien en is volgens de Volkskrant “een mustread voor Mark Rutte – en voor iedereen die meer wil begrijpen van de huidige politiek”.
Geen Anglo-Amerikaanse import
Het gangbare beeld van het Nederlandse neoliberalisme is dat het een Anglo-Amerikaanse ideologische import is, die vanaf de jaren tachtig onder invloed van Reagan en Thatcher in gematigde vorm door Lubbers en de Paarse kabinetten werd overgenomen. Volgens Mellink en Oudenampsen klopt dit beeld niet.
In ‘Neoliberalisme’ betogen Mellink en Oudenampsen dat het Nederlandse neoliberalisme een ideologisch product is van de jaren dertig, dat in Nederland al in de eerste twee decennia na 1945 vorm kreeg en grote invloed had op de trage en halfhartige opbouw van de Nederlandse verzorgingsstaat.
Op het moment dat de verzorgingsstaat in de jaren zeventig in crisis raakte, stonden neoliberaal geschoolde deskundigen klaar om die te hervormen en dat deden zij op een veel radicalere wijze dan elders in Europa gebeurde.
“Onvermijdelijk beleid”
Dat deze invloeden nooit zo zijn opgemerkt, komt volgens Mellkink en Oudenampsen doordat het neoliberalisme zich – om ideologische redenen – nooit in een politieke partij of beweging heeft georganiseerd. De onderzoekers tonen aan dat het in plaats daarvan via de hoge ambtenarij en de wetenschappelijke adviesorganen doordrong in het politieke bestel.
Het neoliberalisme werd in Nederland meer dan elders op technocratische wijze gepresenteerd als onvermijdelijk beleid, in plaats van een politieke keuze met vergaande gevolgen voor de verdeling van maatschappelijke welvaart.
‘Neoliberalisme’
‘Neoliberalisme’ vormt de Nederlandstalige afronding van het NWO Vrije Competitie-project Market Makers: A Political History of Neoliberalism in the Netherlands (1945-2002), dat onder leiding van Ido de Haan en Ewald Engelen werd uitgevoerd bij de Universiteit Utrecht en Universiteit van Amsterdam.
Mellink en Oudenampsen vertellen de geschiedenis van het Nederlandse neoliberalisme op een inzichtelijke en pakkende wijze en de publicatie is geïllustreerd met onbekend beeldmateriaal van leden van het neoliberale netwerk in Nederland. Naast het boek presenteren Mellink en Oudenampsen hun bevindingen in podcasts en interviews.