Historie

Het Academiegebouw aan het Domplein is het ceremoniële hart en het gezicht van de Universiteit Utrecht. Hier studeren studenten af, vinden promoties en oraties plaats. Het is een huis voor debat, lezing en conferentie. Jaarlijks trekt het Academiegebouw tussen de honderd- en tweehonderdduizend bezoekers.

Unie van Utrecht

Het oudste deel van het Academiegebouw, de Aula, bestaat al sinds 1462. In 1579 werd hier de Unie van Utrecht ondertekend, die beschouwd wordt als het begin van de Nederlandse staat. Voor het Academiegebouw staat een standbeeld van graaf Jan van Nassau dat herinnert aan deze gebeurtenis.

Oprichting

De Universiteit Utrecht werd opgericht in 1636 en kreeg de Aula toegewezen. De universiteit koos de zinspreuk Sol Iustitiae Illustra Nos (Zon der gerechtigheid verlicht ons) en een zon (Sol) als symbool. De spreuk is terug te vinden op de zonnebol op het Domplein en in één van de gebeeldhouwde reliëfs op de gevel.

In 1886 bestond de universiteit 250 jaar. De burgerij en de provincie besloten om de universiteit het Academiegebouw aan te bieden. Het nieuwe gebouw moest voorzien in de groeiende vraag naar ruimten voor onderwijs en academische ceremonies. De voorzijde van het Academiegebouw werd tussen 1891-1894 gebouwd in de Hollandse renaissancestijl onder de bouwmeesters E. Gugel en F.J. Nieuwenhuis, en is een geschenk van de bewoners van de stad Utrecht.

Senaatszaal

In 1924 werd het complex uitgebreid met een nieuwe Senaatszaal, waar vele hoogleraarportretten hangen.

Glas-in-lood ramen

In 1936 bestond de universiteit 300 jaar. Ter gelegenheid hiervan schonken oud-studenten globelins gemaakt door Willem van Konijnenberg en zeven glas-in-lood ramen gemaakt door Joep Nicolas, die allemaal een plek in de Aula hebben gekregen.

Knik in de voorgevel

Het Academiegebouw werd onderwerp van enige controversie: moest het in neorenaissancestijl gebouwd worden of aangepast worden aan de gotische stijl van de Domkerk? Het werd neorenaissance maar met een compromis: het gebouw moest verder van de kerk afstaan dan oorspronkelijk de bedoeling was. Het Academiegebouw heeft hier de vreemde knik in haar voorgevel aan te danken.

De Anna Maria van Schurmanklok

Er hangt een bijzondere klok in het Academiegebouw: de Anna Maria van Schurmanklok. Deze klok was een geschenk van het Utrechts Klokkenluiders Gilde aan de Universiteit Utrecht voor haar 375ste verjaardag. De klok is vernoemd naar de eerste vrouwelijke student van de Universiteit Utrecht: Anna Maria van Schurman. De klok wordt op diverse momenten per jaar geluid. Bijvoorbeeld tijdens:

• de Dies Natalis;
• de Opening Academisch Jaar;
• de universitaire 4 mei herdenking;
• de sterfdag van Anna Maria van Schurman (14 mei);
• de Internationale Vrouwendag (8 maart);
• het Festival Oude Muziek, tijdens de luidestafette.

Academische plechtigheden

Het gebouw wordt tegenwoordig gebruikt voor academische plechtigheden zoals diploma-uitreikingen, promoties en oraties. Daarnaast worden er conferenties, vergaderingen, diners en culturele manifestaties gehouden.