Het Plioceen is het Wuhan van de klimaatcrisis

Klimaatwetenschapper Peter Bijl wordt getroffen door de parallellen tussen de corona- en de klimaatcrisis. ‘Voor de klimaatcrisis is 100 procent van de benodigde informatie al lang voorhanden.’

Toen de eerste gevallen van Covid-19 in Nederland werden gerapporteerd, schaalde de overheid de maatregelen op om snelle verspreiding tegen te gaan. Ruim drie weken later lijkt een eerste daling in het aantal intensivecare-opnames in te zetten. De mensen die nu op de IC terechtkomen werden vaak enkele dagen eerder in het ziekenhuis opgenomen, werden nog eens een paar dagen daarvoor ziek en ongeveer een week daarvoor besmet. Zelfs als we vanaf vandaag allemaal in complete lockdown zouden gaan, dan zou het aantal IC-bedden niet direct sterker dalen.

Het is een stuitende parallel met de klimaatcrisis. De CO₂-stijging van de afgelopen decennia veroorzaakt nog steeds opwarming, het ‘eindeffect’ is nog niet bereikt. Coronavirus en broeikasgassen zijn beiden sluipmoordenaars. Net als de incubatietijd van een virus, zit er een vertraging in de respons van het klimaat op de verhoogde broeikasgasuitstoot. Zelfs als we in staat zouden zijn om de hoeveelheid broeikasgas op het huidige niveau te houden – wat een enorme opgave zou zijn, gigantisch draagvlak en offers van de maatschappij zou vragen, en versnelde technologische ontwikkelingen zou vereisen – dan zouden klimaatverandering en zeespiegelstijging nog lang na-ijlen.

De verandering van het klimaatsysteem is namelijk met de huidige CO₂-concentraties al in gang gezet, en kan niet teruggedraaid worden met sneller handelen nu. Dat betekent niet dat we niets kunnen doen: elk deeltje CO₂ vergroot de snelheid van de verandering en de gevolgen voor klimaatverandering, net zoals elk fysiek contact de kans op verspreiding van corona groter maakt.

Bij de maatschappelijke bewustwording van de coronacrisis en de klimaatcrisis is sprake van een vergelijkbare vertraging.

Bewustwording

Ook bij de maatschappelijke bewustwording is sprake van een vergelijkbare vertraging. Het nieuws uit Wuhan kwam sinds januari onverminderd binnen. Het waren beelden van volle IC’s, doden en lege straten. Maar pas na de eerste gevallen in Nederland, werden mensen hier zich bewust van de risico’s. En mensen gingen hun gedrag pas aanpassen toen de overheid maatregelen nam. Het ‘hielp’ dat Wuhan voorliep: daardoor kregen we een beeld van het gevaar.
Zo zouden we ook naar het klimaat kunnen kijken. Neem bijvoorbeeld het Plioceen, zo’n 3,5 miljoen jaar geleden. Toen was het 2 tot 3 graden warmer dan nu, was de CO₂-concentratie ongeveer zo hoog als nu, of misschien ietsje hoger en de zeespiegel minstens 6 meter hoger.

Klimaat en ijskapafsmelt tijdens het Plioceen waren in evenwicht met de broeikasgascondities. Ze geven daarmee een uitstekend beeld van de staat van het klimaat en de zeespiegel van de toekomst, als die eenmaal compleet op de huidige condities hebben gereageerd. Het Plioceen laat zien wat de langetermijngevolgen zijn van ons handelen nu. Met nog meer uitstoot van fossiele CO₂ zullen we het klimaat van het Plioceen eerder bereiken, en uiteindelijk op een warmer klimaat en een hogere zeespiegel uitkomen dan ten tijde van het Plioceen.

Eigenlijk is het Plioceen voor de klimaatcrisis wat Wuhan is voor de coronacrisis in Nederland. Sinds het eerste coronageval in Nederland bepaalde ons collectieve handelen wanneer we hetzelfde stadium als Wuhan zouden bereiken. Meer en eerdere strengere maatregelen zou ‘Wuhan’ kunnen uitstellen, of zelfs afstellen. Met minder of minder strenge maatregelen zouden we Wuhan evenaren of zelf passeren.
Nu de gevolgen van de uitstoot van fossiele CO₂ voor klimaat en zeespiegel steeds zichtbaarder worden , bepaalt ons handelen vanaf nu, aan welke klimaat- en zeespiegelcondities we toekomstige generaties gaan blootstellen.

Lessen

Misschien is het nog te vroeg om nu al lessen te leren voor de klimaatcrisis. Duidelijk is wel dat daadkrachtige politieke besluitvorming collectief maatschappelijke gedrag kan beïnvloeden. Zonder interventie van de overheid zouden we ook in Nederland onverminderd door zijn gegaan met ons leven vol sociale interactie, zoals we nu ook ongebreideld fossiele CO₂ blijven uitstoten zonder politieke dwang tot vermindering.

Met 50 procent van de vereiste informatie 100 procent van de coronamaatregelen nemen

Premier Rutte zei met duidelijke wanhoop in zijn stem dat de regering met 50 procent van de informatie 100 procent van de coronamaatregelen moet nemen. Voor de klimaatcrisis is 100 procent van de benodigde informatie al lang voorhanden. Maar toch wordt slechts 50 procent van de maatregelen genomen die nodig zijn om de klimaatcrisis het hoofd te bieden.

We zitten met de klimaatcrisis pas op de 13de maart van de coronacrisis: het gevaar is zichtbaar, de toekomstige gevolgen voorspelbaar, maar de maatregelen lopen nog ver achter. Hopelijk leert dit virus ons dat we alleen door sociale cohesie, overheidsdruk en maatschappelijke bereidheid zo’n grote crisis te boven kunnen komen.

• 

  All species can go extinct – and so can humans

  Researcher Wytske Versteeg argues that we are just as vulnerable as every other animal and plant species.

  

  Wytske Versteeg

  Urban Features Studio
• 

  High time to step up the protection of our glaciers

  Prof Walter Immerzeel argues that the protection of water towers should be much higher on the agenda.

  

  Walter Immerzeel

  Mountain Hydrology