USBO advies onderzoekt functioneren Algemene Bestuursdienst (ABD)

Op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gaan adviseurs en onderzoekers van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht onderzoek doen naar het functioneren van de Algemene Bestuursdienst (ABD). De aanleiding voor dit onderzoek is de motie Lodders c.s. in de Tweede Kamer, waarin de regering wordt verzocht het functioneren van de ambtelijke top te onderzoeken en daarbij specifiek aandacht te besteden aan ‘het voorkomen dat slecht-functionerende ambtenaren elders binnen de overheid een plek krijgen’. 

Een aantal incidenten bij onder meer de Belastingdienst en het ministerie van Justitie zijn de directe aanleiding en de Tweede Kamer wil weten of er sprake is van structurele problemen in de ambtelijke top van het rijk. In november 2020 zullen de onderzoekers een rapport uitbrengen en aanbevelingen doen.

De Algemene Bestuursdienst (ABD) is de verzamelnaam voor ongeveer 1.400 managementfuncties schaal 15 en hoger bij de Rijksoverheid. De Tweede Kamer heeft opgeroepen tot een onderzoek naar het stelsel van de Algemene Bestuursdienst uit onvrede over de kwaliteit van het management. Recente incidenten bij de Belastingdienst (waar burgers onterecht van fraude met toeslagen voor kinderopvang werden beschuldigd en daar vervolgens nauwelijks gehoor voor vonden) en het ministerie van Justitie en Veiligheid (waar ministers en staatssecretarissen onvoldoende geïnformeerd lijken te worden door de topambtenaren van hun departement) doen de Kamer vermoeden dat er structurele problemen zijn binnen de ABD. Dat slecht functionerende ambtenaren soms elders bij de overheid een prominente positie krijgen, draagt bij aan dit beeld.

Is de kwaliteit van leidinggeven in de ambtelijke top voldoende? Zijn zij niet te veel bezig met het ‘uit de wind houden’ van hun ministers? Hebben hogere ambtenaren wel voldoende verstand van het beleidsdomein waarin ze werken? 

Dit type vragen komen aan de orde bij het evaluatieonderzoek dat de Universiteit Utrecht nu naar het functioneren van de ABD gaat doen. Dat gebeurt op een bijzonder moment, want dit jaar bestaat de ABD 25 jaar. Daarom worden ook het ontstaan en de historische ontwikkeling van de dienst in het onderzoek betrokken. Bovendien zullen de onderzoekers de ABD in internationaal perspectief plaatsen.

Externe begeleidingscommissie

Het onderzoek wordt begeleid door een externe commissie, bestaande uit onafhankelijke derden uit politiek/bestuur, bedrijfsleven en wetenschap. Deze commissie bestaat uit:

Andrée van Es (voorzitter), o.a. voormalig lid Tweede Kamer, directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties en wethouder; Hilde Garssen, Chief People Officer en lid Raad van Bestuur van KPN en Zeger van der Wal, hoogleraar Bestuurskunde (Universiteit Leiden).

De begeleidingscommissie houdt toezicht op de uitvoering van het onderzoek volgens het onderzoeksplan en ziet toe op de kwaliteit van de gebruikte methoden en het geleverde resultaat.

Onderzoeksteam

Na een meervoudige onderhandse aanbestedingsprocedure is de opdracht voor het onderzoek naar het functioneren van de algemene bestuursdienst (ABD) gegund aan USBO advies van de Universiteit Utrecht, mede vanwege de aanwezige expertise op het gebied van publiek leiderschap, professionalisering van management, politiek-ambtelijke verhoudingen, en strategisch human resource management. 

Het onderzoeksteam van USBO Advies bestaat uit prof. dr. Mirko Noordegraaf (projectleider), dr. Marie-Jeanne Schiffelers (uitvoerend projectleider), dr. Jasmijn van Harten (onderzoeker) en Erik-Jan van Dorp MSc (junior-onderzoeker).

Dit team wordt bijgestaan door een expertteam van de Universiteit Utrecht, bestaande uit prof. dr. Paul 't Hart, prof. dr. Mark Bovens, prof. dr. Eva Knies en prof. dr. Lars Tummers.

Contact

Heeft u vragen over dit onderzoek? Neem dan contact op met de projectleider, prof. dr. Mirko Noordegraaf.