NWO-Venibeurs van 250.000 euro voor 24 Utrechtse onderzoekers

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft aan 24 pas gepromoveerde onderzoekers van de Universiteit Utrecht, UMC Utrecht, het NIOZ en het Hubrecht Instituut een Veni-financiering van maximaal 250.000 euro verleend. Veni biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun eigen onderzoeksideeën verder te ontwikkelen. NWO selecteert onderzoekers op basis van de kwaliteit van de onderzoeker, het innovatieve karakter van het onderzoek, de verwachte wetenschappelijke impact van het onderzoeksvoorstel en mogelijkheden voor kennisbenutting.

  • Slim gebruik van het hondengenoom voor identificatie van nieuwe genen betrokken bij humane erfelijke ziekten

Dr. H. (Hille) Fieten, Faculteit Diergeneeskunde

Rashonden hebben dezelfde erfelijke ziekten als mensen. Door inteelt is het opsporen van ziekte-veroorzakende genen in rashonden succesvoller dan in mensen. Ik ga ziektegenen eerst identificeren in honden en deze vervolgens onderzoeken in mensen. Resultaten leiden tot verbetering van diagnostiek, prognosestelling en behandeling van erfelijke ziekten bij mens en hond.
 

  • Betekenis leren van structuur

Dr. M. (Meaghan) Fowlie, Faculteit Geesteswetenschappen

Persoonlijke digitale assistenten zoals Siri benadrukken de mogelijkheden en uitdagingen van het bouwen van een computer die interageert met mensen die natuurlijke taal gebruiken. Dit onderzoek zal computeralgoritmes creëren die automatisch zinsbetekenissen kunnen vinden door de allernieuwste ”deep learning”-technieken uit de informatica te combineren met taalwetenschappelijk werk op het gebied van structuur en zinsbetekenis.
 

  • Groene bouwstenen

Dr. ing. D.L.J. Broere, Faculteit Betawetenschappen - Debye Institute for Nanomaterials Science

Bijna alle chemische bouwstenen zijn afkomstig uit aardolie, een bron die opraakt. Plantaardig afval bevat veel van dezelfde bouwstenen maar de complexe structuur maakt deze ontoegankelijk. De onderzoeker gaat katalysatoren ontwikkelen die het mogelijk maken om belangrijke chemische bouwstenen te verkrijgen uit duurzaam plantaardig afval.
 

  • Tumorcellen het zwijgen opleggen om kanker te remmen.

 Dr. O.G. (Olivier) de Jong, UMC Utrecht

Tumorcellen zijn in staat om gezonde weefsels aan te sturen om tumorgroei en metastasering te bevorderen door het versturen van RNA moleculen. Met een nieuwe zeer gevoelige techniek gaat deze studie dit proces ontrafelen om nieuwe behandelmethoden van kanker te ontdekken.
 

  • De dopamine signalen in ons brein

Dr. B.C. (Bart) Jongbloets, Faculteit Betawetenschappen

Chemische signalen in ons brein, zoals dopamine, beïnvloeden de drang naar drugs bij verslaafden. Beter begrip van deze signalen is van cruciaal belang voor adequate interventie. De onderzoeker gebruikt innovatieve microscopie technieken om te ontleden waar in onderbelichte hersengebieden dopamine signalen plaatsvinden en hoe deze signalen netwerken van hersencellen beïnvloeden.
 

  • Het belang van een sociaal netwerk in een veranderende wereld

Dr. A.I. (Allert) Bijleveld, NIOZ – Afdeling Kustsystemen

Veel dieren leven in groepen en zijn verwikkeld in netwerken van sociale interacties. Het belang van sociale netwerken voor informatieoverdracht in het wild is onbekend. Dit project verschaft inzicht in hoe persoonlijkheidsverschillen binnen groepen en voedselbeschikbaarheid sociale netwerken beïnvloeden en hoe informatieoverdracht dieren weerbaar maakt in hun snel veranderende leefomgeving.
 

  • What do u mean? Sociaal intelligente taalverwerking

Dr. D. (Dong) Nguyen, Faculteit Betawetenschappen

Het automatisch analyseren van taalgebruik speelt een belangrijke rol in veel intelligente systemen. De onderzoeker gaat nieuwe methoden ontwikkelen om ervoor te zorgen dat computers de sociale aspecten van taalgebruik begrijpen. Dit zal leiden tot effectievere systemen voor automatische taalverwerking en tot nieuwe methoden voor het onderzoeken van sociale fenomenen.  
 

  • Overstroming en kust erosie: het lot van rivier delta’s in de 21st eeuw  

Dr. Ir. J.H. (Jaap) Nienhuis, Faculteit Geowetenschappen  

Zeespiegelstijging, bodemdaling, en verminderde sediment aanvoer uit de rivier zal leiden tot grootschalige overstromingen en erosie in rivierdelta’s. Dit onderzoek stelt een nieuw model voor en zal voor alle 10.000 delta’s wereldwijd deze veranderingen en gevolgen voorspellen. Lees meer over het onderzoek.
 

  • De buffercapaciteit van de Groenlandse sneeuwlaag

Dr B.P.Y. (Brice) Noël, Faculteit Betawetenschappen – IMAU

Het meerjarige sneeuwpakket (firn) absorbeert momenteel bijna de helft van al het oppervlakte smeltwater van de Groenlandse ijskap. Dit project onderzoekt hoe deze buffercapaciteit zich in de toekomst zal ontwikkelen om kantelpunten te identificeren in het massaverlies van de ijskap.
 

  • De structuur van suikers op een nieuwe manier bekeken

Dr. K.R. (Karli) Reiding – Faculteit Betawetenschappen

De werking van antistoffen in ons afweersysteem wordt sterk beïnvloed door de structuur van de suikers daarop, maar de bepaling daarvan is nog lastig. De onderzoeker gaat manieren ontwikkelen om met behulp van massaspectrometrie, chemische derivaties en zelfgemaakte suikers toch de details van de verschillende suikerstructuren op antistoffen te bestuderen.
 

  • Verbeterde toekomstvoorspellingen van sneeuwsmelt op Antarctica

Dr J.M. (Melchior) van Wessem, Faculteit Betawetenschappen - Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht (IMAU)

De onzekerheid in toekomstige zeespiegelstijging komt voor een belangrijk deel voort uit het effect van oppervlakte-smeltwater op het massaverlies van de Antarctische ijskap. In dit project gebruik ik een polair klimaatmodel om de complexe interacties van sneeuw en atmosfeer en daarmee de huidige en toekomstige sneeuwsmelt nauwkeuriger te kunnen berekenen.
 

Dr. K.M.A. (Katharine) Fortin, Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie -The Netherlands Institute of Human Rights

Burgers die leven in door gewapende groepen bezette gebieden bevinden, ook juridisch, zich in een hachelijke situatie. Dit project beoogt hun juridische situatie te verhelderen en daarmee hun veiligheid te vergroten, door burgers niet enkel te zien als slachtoffers van oorlog, maar ook als mensen die zichzelf actief kunnen beschermen.
 

  • Zal het goed gaan met de kinderen? Het voorspellen van de emotionele ontwikkeling in de adolescentie

Dr. C. J. (Caspar) van Lissa, Faculteit Sociale Wetenschappen – Methoden & Statistiek

De adolescentie is een belangrijke fase voor het leren omgaan met emoties. Dit gaat niet bij alle jongeren goed. Sommigen ervaren emotionele problemen die relaties en mentale gesteldheid ondermijnen. Ik combineer pedagogiek en machine learning om te onderzoeken welke jongeren risico lopen op emotionele problemen, en welke rol ouders spelen.
 

  • Waarom let iedereen op mij?! Toewerken naar een nieuw model om sociale angst bij jongeren te verklaren

Dr. S.A. (Stefanie) Nelemans, Faculteit Sociale Wetenschappen - Afdeling Jeugd en Gezin

Sociale angst beperkt jongeren erg in hun ontwikkeling. Maar wat maakt sommige jongeren gevoelig voor het ontwikkelen van sociale angst? En waarom is sociale angst vervolgens zo hardnekkig over tijd? Ik zoek antwoorden in een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren en integreer inzichten in een innovatief theoretisch model.
 

  • Het spel van de tronen? Orde en overlevingsstrategie van de Nederlandse Republiek en Zwitserse Kantons (1576-1701)!

Dr. C.A. (Annemieke) Romein, Faculteit Geesteswetenschappen

Europese monarchieën en stadsstaten hebben lang tot de verbeelding gesproken. Echter, dit onderzoek leert ons hoe staten binnen federaties hun macht legitimeerden door te kijken naar goed bestuur, orde en veiligheid. Het was belangrijk dat nieuwe regelgeving voor iedereen te onthouden was en dat ieders privileges en belangen meegewogen werden.
 

  • Duitse klimaatwetenschap in tijden van oorlog en vrede, 1871-1945

Dr. R-J. B. (Robert-Jan) Wille, Freudenthal Instituut

Dit project onderzoekt de totstandkoming van een Europese gemeenschap van klimaatwetenschappers en weerkundigen als het gevolg van de investeringen van het Duitse Keizerrijk in een nationale meteorologie na 1871 en een internationaal en koloniaal weerballonprogramma na 1900. Twee Wereldoorlogen hebben de groei van dit programma niet gestopt maar juist versterkt.
 

  • Het kraken van lichaamseigen codetaal om gentherapie te verbeteren

Dr. S.A.A. (Sander) Kooijmans, Universiteit Utrecht

Cellen in het menselijk lichaam communiceren via minuscule vetbolletjes die genetische informatie bevatten. De onderzoekers gaan ophelderen welke informatie in deze bolletjes verpakt is en hoe deze wordt uitgewisseld. Hierdoor kunnen ze mogelijk ingezet worden als lichaamseigen koeriers van nieuwe medicijnen tegen ongeneeslijke ziekten.
 

  • Moleculaire muizenvallen voor de behandeling van immuniteitsstoornissen

Dr. ing. S. (Steven) de Maat, Universiteit Utrecht

De enzymen van ons immuunsysteem moeten worden geactiveerd om hun functie uit te oefenen, maar als ze té hard werken, veroorzaken ze ziektes. De onderzoeker gaat moleculaire “muizenvallen” ontwikkelen om deze enzymen te stoppen. Deze nieuwe therapiestrategie zal worden gebruikt om stoornissen van het immuunsysteem en andere ziekten te behandelen.
 

  • Efficiënte beeldvorming van weefsel-microstructuur met MRI

Dr. ir. C.M.W. (Chantal) Tax, Universiteit Utrecht

MRI geeft belangrijke informatie over de microscopische bouwstenen van levend weefsel. De combinatie van MRI-technieken geeft een completer beeld, maar de metingen kosten veel tijd en de analyse wordt complex. De onderzoeker zal methoden ontwikkelen om de meest relevante MRI-informatie te meten in de kortst mogelijke tijd.
 

  • Astma aanvegen met borstelcellen

Dr. J.H.J. Bernink - Hubrecht Institute

Astma is een chronische ontstekingsziekte van de luchtwegen. Toch is het vooral de cellaag die de luchtwegwand bekleden die in eerste instantie in aanraking komt met ingeademde allergenen. Hier zal worden onderzocht hoe een subtype van die cellaag, borstelcellen genaamd, reageren op allergenen en hoe ze vervolgens het afweersysteem prikkelen.
 

  • ‘The ischemic fingerprint’: A predictive model to grade the viability and reversibility of ischemic brain injury

Dr. A.A. (Alex) Bhogal, UMC Utrecht

Met de gebruikelijke technieken om het brein af te beelden is het moeilijk om de mechanismen en consequenties van een herseninfarct te onderzoeken. Met dit onderzoek zullen onderzoekers een nieuwe MRI technologie ontwikkelen, “The Ischemic Fingerprint”, waarmee de levensvatbaarheid/weerbaarheid van het breinweefsel tegen schade in kaart gebracht kan worden.
 

  • Van genetische expansiedrift tot hersenziekten.

Dr. W. van Rheenen, UMC Utrecht, Neurologie

Onze genetische aanleg bepaalt grotendeels of we hersenziekten zoals amyotrofische laterale sclerose krijgen. Specifieke genetische variatie, “repeat expansies”, kan hersenziekten veroorzaken, maar is moeilijk te onderzoeken en wordt daarom vaak genegeerd. Met nieuwe methodologie bestudeert dit onderzoek de rol van repeat expansies in hersenziekten in grote groepen patiënten en hersenweefsel.
 

  • Vroege opsporing van Alzheimer met taalkenmerken

Dr. J.M.J. Vonk, UMC Utrecht, Julius Centrum

Biologische markers van Alzheimer-pathologie hebben geen één-op-één relatie met uiteindelijke klinische symptomen van cognitieve achteruitgang. Daarom is het belangrijk vroege cognitieve markers te vinden. Dit project onderzoekt een nieuwe score van een veelgebruikte neuropsychologische test op basis van taalkenmerken om eerder symptomen van de ziekte van Alzheimer te kunnen signaleren.
 

  • Aritmetische eigenschappen van variëteiten over eindige lichamen​

Dr. V.Z. (Valentijn) Karemaker, UU -  Wiskunde​

Variëteiten over eindige lichamen zijn meetkundige objecten die worden bestudeerd in de getaltheorie. We vragen hoeveel punten een gegeven variëteit heeft, en hoeveel variëteiten er bestaan met een voorgeschreven aantal punten. Dit voorstel bestudeert deze vragen voor drie soorten variëteiten: abelse variëteiten, K3-oppervlakken en Drinfeldmodulen. 

Vernieuwingsimpuls

De Veni wordt jaarlijks door NWO toegekend. In totaal dienden in deze Veni-ronde 1151 onderzoekers een ontvankelijk onderzoeksvoorstel in voor financiering. Daarvan zijn er landelijk 166 gehonoreerd. Dat komt neer op een honoreringspercentage van 14%. De aanvragen werden door middel van peer review beoordeeld door externe deskundigen uit de betreffende vakgebieden. Met deze Veni-ronde is een totaalbedrag van 41,5 miljoen euro gemoeid. Veni maakt, samen met Vidi en Vici, onderdeel uit van de Vernieuwingsimpuls van NWO. Veni is gericht op excellente onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn.