Nieuwsflash faculteit Bètawetenschappen: Planningsproblemen NS, de Amerikaanse opioïdencrisis, en meer

Bij de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht houden we je graag op de hoogte van de allernieuwste ontwikkelingen, spraakmakende doorbraken en bijzondere prestaties binnen ons onderzoek en onderwijs. In deze nieuwsflash vind je korte updates over verschillende onderwerpen, als aanvulling op de meer uitgebreide artikelen in onze nieuwsfeed.

Roeland Berendsen wint FMC New Investigator Award

Bioloog Roeland Berendsen heeft de FMC New Investigator Award gewonnen. De prijs, toegekend door het agrarische bedrijf FMC, bestaat uit een bedrag van 50.000 dollar dat vrij te besteden is aan onderzoek. FMC reikt de prijs uit om het werk van ‘excellente jonge onderzoekers te erkennen en steunen’.

Berendsen onderzoekt hoe planten, door miljoenen jaren van co-evolutie, samenwerkingen hebben ontwikkeld met microben in hun omgeving. De microben spelen een cruciale rol in de gezondheid en overleving van planten. Berendsen richt zich met name op de vraag hoe planten gunstige microben aantrekken en behouden. De gunstige microben helpen planten zich te verdedigen tegen schadelijke micro-organismen die plantenziekten veroorzaken. Berendsens onderzoek kan daarmee tot nieuwe inzichten leiden over natuurlijke en duurzame methoden om de gezondheid van planten te verbeteren. Bovendien kan het leiden tot een nieuwe manier om de weerstand van planten tegen verschillende stressfactoren te vergroten.

Utrechts algoritme helpt NS met complex planningsprobleem rangeerterreinen

NS ontwikkelt software voor het plannen van treinen op rangeerterreinen, dat naar verwachting volgend jaar in gebruik wordt genomen. Het is gebaseerd op het onderzoek van Roel van den Broek voor het AI & Mobility Lab. Hij presenteerde zijn resultaten tijdens het kick-off evenement van het RAIL Lab.

NS beheert een groot aantal treinen. Buiten de spits moeten de treinstellen geparkeerd, schoongemaakt, geïnspecteerd en gekoppeld worden voordat ze opnieuw kunnen worden ingezet in de volgende spits. Door de beperkte ruimte op de onderhoudslocaties ontstaat er een complex planningsprobleem voor NS. Van den Broek ontwikkelde een algoritme voor station Enkhuizen dat binnen enkele seconden een optie berekent, waarbij deze taken snel en efficiënt kunnen worden gepland, zonder dat treinen elkaar hinderen.

Het algoritme werkt ook voor grotere stations zoals Amsterdam en Utrecht, maar het vereist dan aanzienlijk meer rekentijd - meer dan tien uur.

Verslaving op recept: hoe de farmaceutische industrie de Amerikaanse opioïdencrisis voedde

De Verenigde Staten kampen met een enorme verslavingscrisis: de hoeveelheid doden door een overdosis steeg tussen 1999 en 2022 van zo’n 17.000 naar bijna 110.000. Opioïden – sterke, maar ook zeer verslavende pijnstillers – zijn de grootste boosdoeners, en hebben in deze periode een geschatte 75.000 mensen het leven gekost.

Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Toine Pieters, hoogleraar Geschiedenis van de Farmacie bij het Freudenthal Instituut, beschrijft en analyseert de geschiedenis van opioïdengebruik in een recente publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift Psychoactives. Hij laat zien dat de voortrazende opioïdencrisis haar bestaan te danken heeft aan het overmatig voorschrijven van potente, vaak synthetische opioïden (zoals Oxycodon) als pijnstillers in de Amerikaanse gezondheidszorg. “Farmaceutische bedrijven creëerden op deze manier een markt voor deze gevaarlijke pijnstillers: er kwam vraag naar bij gebruikers. Het ondergrondse drugscircuit kon óók voldoen aan deze vraag,” legt hij uit. “Dokters en apothekers raakten zo hun rol als poortwachter kwijt: ze konden het gebruik van hun patiënten niet meer reguleren en controleren.”

Deze studie is onderdeel van het NWO-project The Imperative of Regulation, waarin Pieters samenwerkt met andere onderzoekers om de geschiedenis van drugregulering in kaart te brengen.