Koen Sebregts over het taalgebruik van televisiepresentatoren

Veel mensen ergeren zich groen en geel aan de uitspraak van televisiepresentatoren, zo bleek uit een enquête die de VPRO Gids uitzette onder zijn lezers naar aanleiding van een ingezonden brief die voor discussie zorgde. Taalkundige dr. Koen Sebregts (Language structure: variation and change) reflecteert op de uitkomsten.

Spreektaal en streektaal

Volgens Sebregts is er een duidelijke tendens naar informeler taalgebruik op de Nederlandse televisie: sinds de jaren tachtig maken presentatoren steeds meer gebruik van spreektaal. Daardoor worden regionale verschillen duidelijker hoorbaar, en ook dat zorgt voor enkele grote ergernissen.

Rollende r, huig-r en Gooise r

Ergernis over de uitspraak van de 'r' steekt met kop en schouders boven de andere taalirritaties uit. Men vindt de r van de presentator te hard, te Goois, te bekakt, of te veel lijken op een g. Sebregts promoveerde in 2015 op een onderzoek naar de grote verscheidenheid in r-uitspraken in de Nederlandse taal. "Het leuke aan het bestuderen van de r is juist dat hij zo variabel is", zegt hij. Een mogelijke verklaring is de originele Nederlandse tongpunt-r. "Die is vrij moeilijk uit te spreken en dat leidt tot veel variatie", legt Sebregts uit.

Vooroordelen

Hoewel Sebregts zich best kan voorstellen dat mensen bepaalde verandere klanken niet graag horen, benadrukt hij toch dat de ergernis aan klanken meer zegt over de luisteraar dan over de spreker. "De attitude van mensen over andermans accent komt direct voort uit de vooroordelen die ze hebben over bepaalde groepen. Dat is wetenschappelijk aangetoond."