Betekenisvol werk vinden in een veranderende wereld

De meeste jongeren in Nederland doen het prima in de overgang van onderwijs naar werk. Maar er zijn ook jongeren die zich erg verward voelen en moeite hebben met het realiseren van hun plannen en mogelijkheden. En zelfs als volwassenen kunnen we in een baan terechtkomen die niet bij ons past. Hoe pak je de regie (terug)?  William Stephens is postdoctoraal onderzoeker aan de faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit Utrecht en onderzoekt hoe mensen volwassen worden in een veranderende wereld.

Waarom is het nu moeilijker om zinvol werk te vinden dan vroeger?

De samenleving is complexer geworden, dus er zijn steeds meer keuzes, maar deze keuzes kunnen moeilijk zijn, vooral op jonge leeftijd. Er ontstaan nieuwe soorten werk en andere vormen van werk worden vervangen door veranderende technologie. Mensen kunnen in een baan terechtkomen zonder te merken dat hun taken niet passen bij hun talent of potentieel. En soms ontmoet je mensen die werk doen waarvan je niet eens wist dat het bestond. De link tussen vaardigheden en een baan is duidelijker bij het éne beroep dan bij het andere. Voor stukadoors is het goed te zien wat de resultaten van hun werk zijn en welke vaardigheden je nodig hebt om de klus te klaren. Voor anderen kan het een uitdaging zijn om de bijdrage die zij leveren te beseffen. Dit kan ervoor zorgen dat mensen verward of ongemotiveerd raken op het werk.

Hoe onderzoek je dit?

Via eerder onderzoek kwam ik al in contact met jongeren. Ik heb bij dat onderzoek ook samengewerkt met verschillende gezinnen in mijn eigen wijk. Door de jaren heen heb ik met veel jonge mensen gesproken. Samen hebben we nagedacht over de maatschappelijke context en de wijk waarin zij opgroeiden. In deze gesprekken zag ik steeds terugkerende onderliggende vragen waarmee jongeren werden geconfronteerd: Hoe kan ik deel uitmaken van de samenleving? Wat is mijn waarde? Hoe vind ik mijn doel en plek in deze wereld?

Welke rol speelt ‘werk’ volgens jou bij het volwassen worden?

Opbloeien als volwassene vereist een gevoel van een doel hebben in het leven. Betekenisvol werk is één manier om je dat gevoel te geven. Niemand wil slechts een radertje in de machine zijn. De meeste mensen willen een positieve impact maken in de wereld, of in de levens van andere mensen. Werk kan een manier zijn om gebruik te maken van je talenten en vaardigheden om bij te dragen aan iets dat verder gaat dan jezelf. Maar dit vereist wel enige ruimte om dit uit te vogelen.

Wat maakt het lastig om te bepalen in welke banen iemand goed zou zijn?

Het is moeilijk om vaardigheden vast te stellen, vooral als je nog nooit bent blootgesteld aan andere werelden dan je gewend bent. Natuurlijk zijn er testen en heb je leraren die je wijzen op je talenten, maar in Nederland sturen we kinderen al heel vroeg richting een bepaald traject (havo, vwo, mbo). Dit heeft gevolgen voor hun mogelijkheden later. Op de leeftijd van tien tot twaalf jaar ontwikkel je nog steeds talenten, capaciteiten en mogelijkheden. Toch worden kinderen gestuurd richting een theoretische opleiding of een meer praktijkgerichte opleiding. Er is niet altijd ruimte om te verkennen. En een talent, datgene waar je van nature goed in bent, kan alleen floreren als het wordt gekoesterd. We moeten de tijd nemen om talent te voeden.

Talent, datgene waar je van nature goed in bent, kan alleen floreren als het wordt gevoed. We moeten de tijd nemen om talent te voeden.

Een leraar kan tegen een tiener zeggen: "Jij kunt goed met mensen omgaan, je zou de gezondheidszorg of het onderwijs kunnen ingaan",  waarbij hij misschien vergeet dat deze tiener ook goed is in wiskunde. Misschien komt deze jongere er later achter: "Eigenlijk vind ik wiskunde zó leuk, ik wou dat ik een meer technische opleiding had gekozen."

We vergeten vaak dat je, om de juiste baan te vinden, naar de hele persoon moet kijken, en niet alleen naar zijn of haar vaardigheden. Interesse, passie, motivatie en plezier zijn net zo belangrijk bij het vinden van de juiste baan.

Waarom heb je als onderzoeker voor deze onderwerpen gekozen?

Voordat ik de academische wereld in ging, werkte ik als leraar en gaf ik les aan 7-9-jarigen. Het welzijn van jongeren heeft mij altijd geïnteresseerd. Ik zie trends en uitdagingen in de buurt en de wereld om hen heen. Hen steunen inspireert mij, de gesprekken die we voeren, de manier waarop ze naar de wereld kijken. We praten over wat nuttig is en wat een uitdaging is bij het verkrijgen van controle over hun leven.

Naast mijn universitaire baan volg ik het werk van organisaties zoals het Breakwell-Instituut, waar we jongeren van 12 tot 25 jaar helpen een doel te vinden in hun opleiding en de motivatie te ontwikkelen en te behouden bij het zoeken en volgen van een beroeps- of academische opleiding. . Mijn vrouw werkt daar fulltime, dus deze onderwerpen maken deel uit van mijn leven, van ons leven.

Aan welk project werk je momenteel?

Binnen de Becoming Adults-onderzoeksgemeenschap van de Universiteit Utrecht zijn we geïnteresseerd in de voortdurende uitdagingen waarmee jongeren worden geconfronteerd, waaronder de voorbereiding op werk. Momenteel ontwikkel ik mijn eigen project ‘Pathways to vocational work’, waarin ik onderzoek hoe mensen de zorg- en handelsector betreden. De overkoepelende vraag is: onder welke omstandigheden passen de trajecten naar werk in de zorg en handel bij de overgang naar volwassenheid? Dit roept nog veel meer vragen op, waaronder: Wanneer en hoe vinden jongeren een diepere betekenis in deze banen? Welke rol speelt autonomie in de keuzes die zij maken? Welke rol speelt salaris? En geslacht? Verwachtingen van de mensen om je heen?

Hoe werk je samen met andere onderzoekers?

Ik ben betrokken bij het strategische onderzoeksthema Dynamics of Youth aan de Universiteit Utrecht, waar wetenschappers uit verschillende vakgebieden elkaar helpen. Meer specifiek ben ik verbonden met de community Becoming Adults in a Changing World. Daarnaast sta ik open voor samenwerking met Future of Work-onderzoekers die graag krachten en inzichten willen combineren, je kunt mij altijd mailen. Op 10 oktober organiseer ik een pop-upbijeenkomst over de transitie van school naar werk, toegankelijk voor onderzoekers en maatschappelijke partners. Kom ook, als je geïnteresseerd bent!