We kunnen humor maar beter serieus nemen

Voor humorweteschappers is humor een serieuze zaak. Dick Zijp (Media- en Cultuurwetenschappen) licht in de Varagids toe hoe humor meer teweeg kan brengen dan we in eerste instantie denken.

Gevaarlijke grappen

“Humor kan serieuze effecten hebben,” stelt Zijp. Zo kan het negatieve stereotypen bevestigen en de tolerantie voor racisme en seksisme verlagen. Volgens Zijp bestaat er dan ook zoiets als foute humor. Foute grappen zijn volgens hem ‘attitude jokes’, grappen die alleen maar een negatieve houding laten zien over een groep mensen, zonder met deze stereotypering te spelen. “Echt heel foute grappen vind ik niet zo gevaarlijk, omdat iedereen voelt dat dit te ver gaat.” Gevaarlijker vindt hij humor op het randje, waarvan je niet direct aanvoelt of dit stereotypen bevestigt of juist op de hak neemt. “Er ligt een heel sterke nadruk op het idee dat humor dubbelzinnig is,” legt Zijp uit. “Maar humor is niet eindeloos dubbelzinnig, niet iedere interpretatie is even plausibel.” Een harde grap kan lucht brengen, maar ook polariseren.

Polariserend of verbindend?

Dubbelzinnigheid zorgt ervoor dat verschillende mensen om verschillende redenen om dezelfde grap lachen. De vraag is of dit alleen maar polariserend werkt, of ook voor verbinding kan zorgen. Volgens Zijp hebben we nooit met z’n allen om hetzelfde gelachen. “Het is tekenend dat we het verbindende überhaupt verwachten bij humor, alsof het een soort utopische kracht heeft. Zoiets verwachten we nou nooit van een roman, of een schilderij.”