Ons leven wordt steeds meer gedataficeerd

Steeds meer van ons bestaan wordt gedataficeerd: stappen worden geteld door horloges en datingapps gebruiken data om de perfecte match te maken. Universiteitshoogleraar Media en digitale samenleving José van Dijck vertelt bij De Nieuwe Wereld over dataficering en ons geloof in deze data.

Dataisme

Dataficatie is het omzetten of vertalen van acties in data. Het belang dat gehecht wordt aan de resultaten van deze dataficatie wordt  ‘dataisme’ genoemd. Dit is volgens Van Dijck het geloof in data en het idee dat dataficatie gegevens omzet in objectieve werkelijkheid. “Het is echt een geloof,” left Van Dijck uit, “want hoe meer mensen daarin geloven hoe meer dat een eigen rol gaat spelen.”

Van meten naar monetiseren

Data wordt niet alleen gemeten, maar ook gebruikt om mensen te volgen. Van Dijck gebruikt hiervoor de term 'datavaillance'. “Met behulp van data kan je mensen in de gaten houden, en daarmee controle uitoefenen over hoe mensen bewegen,” aldus Van Dijck. Het in de gaten houden van de data die mensen genereren kan zelfs leiden tot een zekere vorm van manipulatie: “Je kunt zorgen door sturing dat je mensen een bepaald iets kan laten doen, zoals iets kopen bijvoorbeeld.”

Publieke data

Zorgen dat alle data privé blijft is volgens Van Dijck niet de oplossing. Zij legt liever de nadruk op de publiekheid van data. “Veel te veel aandacht gaat uit naar privacy,” vindt Van Dijck. “We hebben data ook heel erg nodig.” Als voorbeeld noemt ze de toegang tot röntgenfoto’s van borstkanker. Die kunnen artsen helpen om vroegtijdig borstkanker op te sporen in patiënten.