“Inlichtingendiensten laten nooit het achterste van hun tong zien”
Eleni Braat bij The Daily Move en EditieNL
Door onderzoek van de Volkskrant kwam aan het licht dat een Nederlandse AIVD-agent het Iraanse kernwapenprogramma in 2007 heeft gesaboteerd en dat men in Nederland hier niet goed van op de hoogte was. In de politiek heerst verbijstering en klinkt een roep om opheldering. Universitair hoofddocent Politieke geschiedenis Eleni Braat is te gast in BNR's The Daily Move en RTL's EditieNL en vertelt dat zij die verontwaardigd zijn in Den Haag geen rekening houden met de manier hoe de inlichtingendiensten werken.
Samenwerking
Het zou kunnen dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) niks wist van de operatie, zegt Braat. “Inlichtingendiensten die met elkaar samenwerken laten nooit het achterste van hun tong zien.” Eerlijkheid en transparantie zijn woorden die niet passen bij de essentie van zo’n dienst, stelt ze.
Er zijn ook voorwaarden verbonden aan een samenwerking met buitenlandse diensten. “Een dienst die functioneert in een dictatoriale context, daar zal een Nederlandse inlichtingendienst niet snel zaken mee doen”, legt Braat uit. Ook is een goede toezichtstructuur een pre. Een dienst kan natuurlijk vragen stellen, zegt ze, “maar de vraag is: krijg je daar eerlijk antwoord op? En wil je dat riskeren, met een mogelijk gevolg dat je de vertrouwensrelatie aantast?”
Blind vertrouwen
De CIA, die de operatie regelde, is zeer belangrijk en invloedrijk in het veld van wereldwijde inlichtingenvergaring. “Dus je moet je niet voorstellen dat hier sprake is van een gelijke verhouding”, vertelt Braat. “De AIVD heeft de CIA ook nodig en werkt veel samen met de CIA.”
Of de AIVD genoeg wist van de operatie voor ze instemden, weet Braat niet. Er is altijd sprake van een vorm van blind vertrouwen bij een samenwerking met een buitenlandse dienst, legt ze uit. “In hoeverre dat blinde vertrouwen hier rechtvaardig was, weet ik niet.”