Doorbraak behandeling van hersentumor bij de hond
Bas van Nimwegen doet al jarenlang onderzoek naar het gebruik van radioactieve holmium-bolletjes (‘microsferen’) als behandeling tegen kanker. Dat doet hij in samenwerking met het Radboudumc en een groot team van andere externe partners. Hij staat aan de vooravond van een grote doorbraak. Van Nimwegen start dit najaar met een minimaal invasieve therapie waarbij holmium-bolletjes met een stuurbare naald in de hersentumor geïnjecteerd worden onder begeleiding van CT en MRI. Eerst bij honden en in de toekomst hopelijk ook bij mensen.
Het lastige van tumorcellen in de hersenen is dat ze tussen gezonde zenuwcellen zitten. Ze zijn moeilijk, en slechts in sommige gevallen volledig, te verwijderen. Bij het wegnemen van een tumor bestaat het risico op schade aan gezond hersenweefsel. Opereren is daarom niet altijd mogelijk. Ook bij bestraling bestaat er de kans dat gezond hersenweefsel wordt aangetast, waardoor de hoogte van de dosis op de tumor wordt beperkt. Met behulp van beeldvormende technieken (MRI en CT) en daarop gebaseerde dosisberekeningen van de geïnjecteerde radioactieve bolletjes in de tumor is het nu mogelijk om hersentumoren heel lokaal te behandelen.
Van binnenuit vernietigen
Van Nimwegen legt uit: 'Nadat we het dier onder narcose hebben gebracht, maken we een CT of MRI scan. Nadat de scan is gemaakt, spuiten we met een flexibele, beeldgestuurde naald een zeer hoge radioactieve dosis lokaal in de tumor, waarbij het omliggende weefsel wordt gespaard. Dit kunnen we herhalen totdat we op de scan zien dat de bolletjes alle delen van de tumor hebben bereikt. De tumor wordt als het ware ingekleurd door de bolletjes, dit zien we direct op de scan. De tumor wordt door de bolletjes van binnenuit vernietigd. De behandeling duurt ongeveer een uur. Het dier zal naar verwachting weinig tot geen last van bijwerkingen hebben, maar blijft nog wel een paar dagen opgenomen in de kliniek. Doordat we zo’n hoge dosis toedienen, verwachten we al vrij snel verbetering. Het is in bepaalde gevallen mogelijk om de behandeling nog een keer te herhalen.'
Met succes
De holmiumtechniek werd de afgelopen jaren al met succes toegepast, onder andere bij hoofd- en halstumoren. 'We hebben zo’n veertig tumoren geïnjecteerd met radioactieve bolletjes. Bij het merendeel van de dieren werkte de behandeling goed. Gemiddeld werden tumoren vijftig tot tachtig procent kleiner en bleven de tong en andere betrokken lichaamsdelen normaal bruikbaar. We hebben hiermee aangetoond dat we herhaaldelijk en gecontroleerd tumoren met holmium kunnen injecteren', zegt Van Nimwegen.
Met deze nieuwe therapie kunnen we dierpatiënten behandelen die daarbij ook model staan voor dezelfde behandeling bij humane patiënten in de nabije toekomst.
Mens en dier
Het onderzoek wordt door NWO gesubsidieerd en is multidisciplinair en sterk translationeel. Van Nimwegen: 'Een belangrijk deel van het onderzoek voeren we uit bij patiënten van diergeneeskunde: honden met hersentumoren. Zij hebben vergelijkbare tumoren en symptomen als humane patiënten. Met deze nieuwe therapie kunnen we dierpatiënten behandelen die daarbij ook model staan voor dezelfde behandeling bij humane patiënten in de nabije toekomst.'
Samenwerking
Het onderzoek is een consortium van de faculteit Diergeneeskunde, het Radboudumc Nijmegen, de TU Delft, de afdeling Neurochirurgie van het UMC Utrecht en de bedrijven Quirem Medical en Elekta.
Gezocht: honden met hersentumoren
Bas van Nimwegen is voor deze experimentele behandeling op zoek naar honden en eventueel katten met een gediagnosticeerde hersentumor. Honden met een hersentumor komen in aanmerking voor dit onderzoek mits de prognose zonder verdere behandeling matig tot slecht is, als er geen andere passende behandeling mogelijk is, of als de eigenaar volledig geïnformeerd en bewust deze experimentele behandeling verkiest boven andere behandelopties. Patiënten kunnen via de eigen dierenarts of een (specialistische) kliniek worden doorverwezen naar de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren in Utrecht. Als de patiënt geschikt is voor deelname aan deze studie worden de kosten grotendeels vergoed.
Meer informatie
- Zie diergeneeskunde.nl/onderzoek/hersentumoren/.
- Neem contact op met Bas van Nimwegen.
Honourstraject
Student Tarifa Versteeg werd in het laatste jaar van haar bachelor geselecteerd voor het honoursprogramma van Diergeneeskunde. Dit facultaire programma biedt excellente studenten de kans om zich extra te oriënteren en bekwamen in het doen van wetenschappelijk onderzoek. Voor haar honoursthesis werkte ze een jaar lang mee aan het project van Van Nimwegen. 'Het was voor mij ontzettend leerzaam om met de verschillende partners te werken, op deze manier maakte ik kennis met de wereld buiten de Diergeneeskunde', aldus Tarifa.
Tarifa richtte zich in haar onderzoek op de toepassing van CT tijdens de behandeling. Tarifa: 'Het voordeel van de CT-scanner is dat we tijdens de behandeling eenvoudig en snel een CT-scan kunnen maken. Met een MRI-scan duurt het een stuk langer. Bovendien moet je bij een MRI-scanner rekening houden met het sterke magnetisch veld en moet je er dus rekening mee houden dat het systeem met flexibele naald en alle andere gebruiksvoorwerpen niet magnetisch mogen zijn.'