Universiteit erft van alumna
Afgelopen jaar ontving de Universiteit Utrecht de grootste nalatenschap in haar geschiedenis. Mevrouw Johanna Alida van Leerzem liet haar vermogen, met een omvang van 1,2 miljoen euro, na aan de universiteit waar zij in de jaren vijftig haar opleiding genoot. Het geld wordt ondergebracht bij het Utrechts Universiteitsfonds. Met haar nalatenschap draagt zij bij aan klinisch wetenschappelijk onderzoek door jonge onderzoekers op het gebied van de interne geneeskunde. Wie was zij?
Johanna Alida (Annie) van Leerzem werd op 25 januari 1933 geboren te Rotterdam als enig kind van Jacob van Leerzem, die in 1930 was getrouwd met de vier jaar jongere Petronella Naaktgeboren. Het was het dieptepunt van de economische crisis in Nederland. Annie’s vader werkte als scheepswerktuigbouwkundige op de grote vaart en hoewel hij veel van huis was, was het gezin daardoor redelijk welvarend. Toch bleef zij haar hele leven getekend door deze tijd van economische malaise en oorlog. Het vreselijke bombardement op Rotterdam moet zij als klein meisje vanuit het ouderlijk bovenhuis aan de Polderlaan in Rotterdam- Zuid hebben kunnen zien. En ook de hongerwinter in Rotterdam, waar haar vader tijdens de oorlog werkte als controleur van het Rijkskolenbureau, moet grote indruk op haar hebben gemaakt. Ze bleef haar hele leven spaarzaam, ook nadat ze zich na haar studie wat meer luxe zou kunnen veroorloven.
Direct na de oorlog schreven haar ouders Annie in op het prestigieuze Gymnasium Erasmianum. Ze was een vlijtige, goede leerling met een aanleg voor de bètavakken. Vanwege haar exacte vakkenpakket zat ze in een kleine klas met vier jongens en maar één ander meisje. Na precies zes jaar deed Annie in de zomer van 1951 eindexamen. Wat Annie van Leerzem ertoe bracht om zich als medisch student in Utrecht in te schrijven is niet bekend. Er was toen in Rotterdam nog geen medische faculteit en dus moest ze in ieder geval haar geboortestad verlaten. Zo startte ze aan de Utrechtse faculteit Geneeskunde, die in die jaren nauw verweven was met wat toen nog het Stads- en Academisch Ziekenhuis heette. Haar vader was inmiddels hoofdmachinist bij de Holland Amerika Lijn en daardoor veelal van huis. Het eerste jaar van haar studie verbleef ze met haar moeder bij familie in het centrum van Utrecht. Niet veel later verhuisde het gezin naar de Bilderdijklaan in Bilthoven.
Haar ouders spaarden kosten noch moeite om de studie van hun dochter mogelijk te maken. Zij betaalden niet alleen het collegegeld van 325 gulden en tien gulden inschrijfgeld, maar ook haar boeken, een snijdoos en een kostbare microscoop van 750 gulden met een bijbehorende kruistafel van 110 gulden (foto). Annie volgde nauwgezet alle practica en colleges. Ze schreef tientallen schriften vol met aantekeningen en maakte honderden schetsen van cellen, gewrichten, organen en andere lichaamsdelen. In 1959 studeerde ze af als huisarts aan wat toen nog de Rijksuniversiteit Utrecht was.
Hoewel Annie haar hele leven in het medische vak geïnteresseerd bleef en ook ingeschreven bleef in het medisch register van huisartsen, zou zij dit vak nooit uitoefenen. De zorg voor haar beide ouders prevaleerde en eiste al haar aandacht op. Zij overleden vrij kort na elkaar eind jaren negentig toen zij zelf al in de zestig was. Tot haar dood op 25 januari 2018 bleef zij alleen en leidde een sober en betrekkelijk eenzelvig leven. Met haar nalatenschap levert zij alsnog een bijdrage aan de wetenschap die haar na stond.
Het doel: Van Leerzem Fonds voor medisch onderzoek
De nalatenschap van Annie van Leerzem is ondergebracht in een fonds op naam: het Familie Van Leerzem Fonds. De middelen van het fonds komen ten goede aan patiëntgebonden wetenschappelijk onderzoek en (fundamenteel) onderzoek door de divisie Interne Geneeskunde en Dermatologie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
Alumnus prof. dr. Carlo Gaillard, internistnefroloog en hoofd van deze divisie: “Het fonds biedt ons de mogelijkheid om over een langere periode origineel klinisch wetenschappelijk onderzoek door veelbelovende jonge onderzoekers te stimuleren. Naast de bestaande financieringsbronnen biedt hen dit een belangrijke steun in de rug. En het is extra bijzonder dat deze financiering van een UU alumna afkomstig is.”
Nalaten aan de wetenschap
In de huidige sterk veranderende samenleving worden particuliere bijdragen voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs steeds belangrijker. Heeft u al eens gedacht aan het bestemmen van (een deel van) uw nalatenschap voor de universiteit? Om zo bij te dragen aan een betere toekomst en het grensverleggend onderzoek dat daarvoor nodig is? Iedere bijdrage, groot of klein, is zeer welkom. Het Utrechts Universiteitsfonds helpt u er graag bij. Neem voor informatie contact op met Robbert Jan Feunekes.
Het Utrechts Universiteitsfonds beheert naast het Familie Van Leerzem Fonds nog een twintigtal zogeheten fondsen op naam.
Tekst Joost Dankers
Dit artikel is verschenen in alumnimagazine Illuster (maart 2019). Illuster verschijnt tweemaal per jaar en wordt gratis toegestuurd aan alle alumni met een bij ons bekend postadres.