Vijf stoffen beoordeeld als mogelijk kankerverwekkend

Kankerexperts hebben vijf stoffen, waaronder vier zogenaamde acrylaten, beoordeeld als mogelijk kankerverwekkend. Dit gebeurde onder leiding van Hans Kromhout, hoogleraar bij het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht. Acrylaten worden gebruikt in de productie van onder meer verf, lijm, plastic, textiel en voedselverpakkingen. Eén van de vijf stoffen, isobutylnitriet, kennen we als ingrediënt van poppers, vluchtige drugs die consumenten inademen. De resultaten zijn gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift The Lancet Oncology.

In juni kwamen veertien experts uit acht landen bijeen bij het Internationale Agentschap voor Kanker Onderzoek (IARC) om te beoordelen of zes chemische stoffen kankerverwekkend zijn. Na een week debatteren werden vijf van de zes stoffen in groep 2b geplaatst: ‘mogelijk kankerverwekkend’. Groep 2a betekent ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ en stoffen uit groep 1 zijn bewezen kankerverwekkend voor de mens.

Ontsteking van de huid

Vier van de vijf stoffen zijn acrylaten. Acrylaten worden onder meer gebruikt in de productie van verf, inkt, lijm, plastic, synthetisch rubber, textiel, papier, voedselverpakkingen en gebitsprothesen. Werknemers in de productie van deze chemische stoffen en verf kunnen beroepsmatig aan acrylaten worden blootgesteld. “De productie van de stoffen gebeurt nauwelijks in Nederland, maar vooral in China”, vertelt Kromhout. “Er is wetenschappelijk onderzoek nodig naar deze mensen, die beroepsmatig worden blootgesteld aan acrylaten.” Bij dergelijke werknemers was al bekend dat de acrylaten tot (allergische) ontsteking van de huid kunnen leiden.

Poppers

Eén van de vijf stoffen (isobutylnitriet) is een ingrediënt in poppers, een vluchtige drugs die consumenten uit kleine flesjes inademen. Ze zijn in Nederland verboden maar eenvoudig online te bestellen doordat ze in omringende landen als het Verenigd Koninkrijk en Polen legaal zijn. Ook mensen die wel eens poppers gebruiken hoeven volgens Kromhout niet direct in de stress te schieten: “Dat de stof in groep 2b staat betekent dat de stof bij dieren kankerverwekkend is, en bij mensen daarom mogelijk ook. Daar hebben we echter geen bewijs voor.” Onderzoek naar poppers is volgens Kromhout lastig omdat de drug illegaal is.

Bier, koffie en whisky

De zesde stof, β-picoline, bleek niet te classificeren.  β-picoline dient vooral als grondstof voor het insecticide chloorpyrifos. “Er is geen humaan onderzoek gedaan, en dierexperimenteel onderzoek geeft geen uitsluitsel.” Daarom werd de stof in groep 3 geplaatst: niet te classificeren. De algemene bevolking kan aan zeer lage concentraties β-picoline worden blootgesteld omdat het van nature aanwezig is in zeer lage concentraties in bier, koffie en whisky.

Beoordeling

“De beoordeling is vooral gebaseerd op voldoende bewijs uit dierexperimenteel onderzoek”, vertelt Kromhout. “Het was opvallend dat onderzoek bij mensen ontbrak, want vijf van de zes stoffen worden veel geproduceerd, namelijk meer dan 1000 ton per jaar in minstens één land.” De experts onderzochten vier acrylaten: methyl acrylaat, ethyl acrylaat, 2-ethylhexyl acrylaat en trimethylolpropane triacrylaat. De andere twee stoffen die de experts onderzochten waren isobutyl nitriet en β-picoline. De resultaten zijn samengevat in een artikel in de Lancet Oncology en zullen vervolgens als Volume 122 door het IARC worden gepubliceerd.