Veengebieden hotspots voor uitstoot ultrasterk broeikasgas
Door ontginnen van tropisch veen komt veel meer lachgas vrij dan gedacht
Voor landbouw gebruikte veengebieden over de hele wereld en met name in de tropen zijn hotspots voor de uitstoot van lachgas, een ultrasterk broeikasgas. We moeten die gebieden beschermen om te voorkomen dat de aarde nog sneller opwarmt. Dat blijkt uit een wereldwijde veldstudie die is gepubliceerd in Nature Communications en waaraan de Utrechtse landschapsecoloog Jos Verhoeven een belangrijke bijdrage leverde.
Lachgas is een 260 keer zo sterk broeikasgas als CO2. Het draineren, ofwel ontwateren, van natte bodems versterkt de uitstoot van dit gas significant. Uit een nieuwe studie blijkt dat de uitstoot van lachgas het grootst is in een gedraineerde veenbodem in warme gebieden, bij een vochtpercentage van rond de 50 procent.
Risico van ontginning
Tropische veengebieden worden al tientallen jaren op grote schaal ontgonnen voor landbouw, met name voor oliepalm-plantages. Het vochtgehalte van de bodem komt dan in de risicozone voor hoge uitstoot van lachgas. Deze ontwikkeling is volop bezig en veroorzaakt veel milieuschade, ook door hoge uitstoot van CO2.
Vorming van lachgas voorspellen
Een internationaal team van 37 biologen en geowetenschappers onderzocht de uitstoot van lachgas (distikstofoxide, N2O) en de factoren die deze uitstoot aandrijven in organische bodems op 58 plekken over de hele wereld. Het onderzoek werd geleid door de Universiteit van Tartu in Estland. Emeritus hoogleraar Landschapsecologie Jos Verhoeven van de Universiteit Utrecht adviseerde over geschikte technieken om de grote wereldwijde dataset te analyseren. Zo is de invloed van een aantal belangrijke factoren zoals bodemvocht, temperatuur, stikstofgehalte van de bodem op de emissie van lachgas te achterhalen.
Direct in de atmosfeer
Jos Verhoeven: ‘Veengebieden zijn van zichzelf heel nat, waardoor maar weinig zuurstof in de bodem doordringt. Wanneer veen wordt drooggelegd, zoals in de afgelopen eeuwen ook in West-Nederland is gebeurd, dan gaat er veel zuurstof de bodem in. Micro-organismen in de bodem breken dan niet alleen het veen veel sneller af, maar vormen daarbij ook nitraat. De afbrekende organismen gebruiken bij de veenafbraak naast zuurstof ook nitraat. Tijdens dit proces van
denitrificatie wordt het nitraat voor een deel omgezet in lachgas. Dat lachgas verdwijnt direct in de atmosfeer.’
Invloedrijke variabele
Tot op heden was over de rol van N2O bij de opwarming van de aarde veel minder bekend dan over de rol van de broeikasgassen kooldioxide en methaan. Dat komt doordat de uitstoot van die laatste twee gassen veel groter is, waardoor hun totale effect als broeikasgas neerkomt op 72 en 19 procent. Het huidige aandeel van lachgas ligt op 6 procent. Verhoeven: ‘Ondanks dat relatief lage aandeel, is lachgas ook nu al een broeikasgas om rekening mee te houden. Door de huidige trends in de ontginning gaat dit aandeel alleen maar toenemen.’
Advies: niet ontginnen
De onderzoekers adviseren dan ook om de drainage van nu nog intacte tropische veengebieden te stoppen. ‘Dat is natuurlijk een lastig advies, helemaal omdat wij in Europa de afgelopen eeuwen wel veel veengebieden hebben ontgonnen. Maar wij pleiten er absoluut voor om deze gebieden te beschermen’, aldus landschapsecoloog Verhoeven. ‘Als we ze gaan draineren, dan zal de aarde nog veel sneller opwarmen dan hij nu al doet.’