Van promotieonderzoek naar kankerbehandeling: Lucas Czentner gaat ervoor

Door een bedrijf op te richten heeft promovendus Lucas Czentner een belangrijke stap gezet richting het verwezenlijken van klinische proeven met een nieuwe kankernbehandeling. Czentner werkte aan de behandeling, een vorm van immunotherapie, tijdens zijn promotieproject bij het Departement Farmaceutische Wetenschappen van de Universiteit Utrecht. De behandeling bleek zeer effectief te zijn tegen agressieve vormen van kanker bij muizen. Het belangrijkste doel van de promovendus is het leven van een grote groep mensen op een positieve manier te beïnvloeden door de behandeling uiteindelijk op de markt te brengen.

Czentner maakte van dichtbij mee hoe kanker grote impact had op het leven van verschillende mensen. Twee van zijn neven kregen kanker en een van hen stierf op jonge leeftijd. Czentner: "De kennis, potentie en eigenheid die verloren gaan als iemand aan kanker overlijdt, dat grijpt me erg aan." Czentners vader leed daarnaast sterk onder de chemotherapie die hij kreeg om zijn kanker te behandelen. Czentner: "Chemotherapie is zeer giftig. Het leidt tot pijn en schade aan het lichaam."

Immunotherapie

Na afronding van zijn masteropleiding in de farmaceutische wetenschappen werkte de onderzoeker een aantal jaar in de farmaceutische industrie. Zijn persoonlijke ervaringen met kanker dreven de onderzoeker ertoe om terug te keren naar de academische wereld en promotieonderzoek te gaan doen. Alleen een promotieproject in de academische wereld zou hem voldoende vrijheid en flexibiliteit bieden om een nieuw, innovatief geneesmiddel te ontwikkelen, zo realiseerde Czentner zich.

Hij besloot zijn promotieonderzoek te richten op immunotherapieën, ofwel therapieën waarbij het immuunsysteem van de patiënt geactiveerd of juist onderdrukt wordt. In vergelijking met chemotherapie zouden deze therapieën een minder giftige behandeling mogelijk kunnen maken, die langdurig effectief kan zijn.

Czentners behandeling stimuleert de aanwezigheid van actieve immuuncellen in tumoren. Hij testte de behandeling bij muizen met een agressieve vorm van kanker, een die momenteel niet te behandelen is. Czentner: "Het bleek erg goed te werken: we zagen een zeer sterke remming van de tumorgroei en de muizen leefden aanzienlijk langer." In een tweede experiment kregen muizen met een andere agressieve vorm van kanker de nieuwe behandeling in combinatie met een bestaande therapie (gebaseerd op 'checkpointremmers', zie uitklaptekst).

Deze gecombineerde therapie genas een aanzienlijk deel van deze muizen. Bovendien bleken de immuunsystemen van de genezen dieren op een later tijdstip in staat te zijn om de kankercellen te bestrijden. Czentner wijst er wel op dat er ondanks deze veelbelovende resultaten geen garantie is dat de behandeling effectief en veilig is bij mensen.

Meerdere stappen

De promovendus kan nog niet ingaan op de precieze details van de behandeling, omdat het patent dat voor de behandeling is ingediend nog niet is goedgekeurd. Hij legt uit waarom een patent nodig is. Czentner: "Het is mijn missie om klinische proeven te realiseren, onderzoek bij kankerpatiënten. We zetten nu de eerste stappen die nodig zijn om dat voor elkaar te krijgen. Eerst moeten de resultaten van het onderzoek bij proefdieronderzoek worden gepatenteerd. Nadat je de licentie voor het patent hebt gekregen van de universiteit, die eigenaar is van het patent, kun je een bedrijf oprichten om particuliere financiering te krijgen. Deze financiering is nodig om het geneesmiddel te produceren onder zeer strenge voorwaarden wat betreft de farmaceutische kwaliteit ervan. Hier bestaat ook wel wat overheidsfinanciering voor, maar om hiervoor in aanmerking te komen is meestal cofinanciering door particuliere partners nodig."

Het is mijn missie om klinische proeven te realiseren, ofwel onderzoek bij kankerpatiënten. We zetten nu de eerste stappen die nodig zijn om dat voor elkaar te krijgen.

"Deze eerste stappen duren ongeveer twee tot drie jaar. Daarna willen we samenwerken met een groot farmaceutisch bedrijf voor de laatste stappen: de grootschaligere klinische proeven en, als de behandeling effectief en veilig blijkt te zijn, de commercialisering ervan."

Impact

Czentner benadrukt dat zijn bedrijf slechts een middel is om de nodige financiering rond te krijgen. Hij legt uit dat universiteiten een goede omgeving bieden voor het creëren van nieuwe behandelingen, maar dat zij normaal gesproken niet beschikken over de faciliteiten en de deskundigheid die nodig zijn voor het starten van het klinische onderzoek en voor het op de markt brengen van een nieuwe behandeling.

Ik start geen bedrijf voor het geld, ik probeer mensen te genezen en de levens van mensen te verbeteren.

Maar als de behandeling uiteindelijk op de markt komt, ontvangt de universiteit wel royalty's volgens de voorwaarden in de licentieovereenkomst met zijn bedrijf. Czentner: "Ik start geen bedrijf voor het geld, ik probeer mensen te genezen en de levens van mensen te verbeteren."

Lucas Czentner raadt masterstudenten die overwegen om te gaan promoveren aan om eerst wat ervaring op te doen buiten de academische wereld.

Levenservaring

Czentners ervaringen in de farmaceutische industrie bleken zeer waardevol te zijn in het hele proces. Bij de ontwikkeling van de nieuwe behandeling hield hij al rekening met hoe deze zou worden geproduceerd en toegepast. Zo zorgde hij ervoor dat het nieuwe geneesmiddel relatief gemakkelijk te maken is. Daarom raadt hij masterstudenten die overwegen om te gaan promoveren aan om eerst wat ervaring op te doen buiten de academische wereld. Czentner: "Als je in de 'echte wereld' werkt, leer je de problemen kennen die spelen bij mensen en in de maatschappij. Daarna kun je naar de wetenschap terugkeren, met betere sociale en managementvaardigheden, om te proberen deze problemen op te lossen."