Tien Utrechtse onderzoekers ontvangen Vidi-beurs

Tien Utrechtse onderzoekers krijgen dit jaar een NWO Vidi-beurs van ieder 800.000 euro. De laureaten gaan dit geld gebruiken om een eigen, vernieuwende onderzoekslijn te ontwikkelen. De Vidi’s zijn bedoeld voor ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht.

De laureaten gaan met het geldbedrag onder andere onderzoek doen naar vaccinatiebeleid bij luchtwegvirussen zoals COVID-19, en wat is de invloed is van (gebrek aan) vertrouwen in de politie en crimineel gedrag. Van de laureaten horen er vier bij het UMC Utrecht, drie bij de faculteit Bètawetenschappen, twee bij Geowetenschappen en één bij faculteit Sociale Wetenschappen.

De Laureaten

Dr. Amy Nivette, Sociale wetenschappen: Kan een positievere waarneming van de politie criminaliteit voorkomen? 

Met deze Vidi-beurs hoop ik bij te dragen aan de uitdagingen die er liggen om vertrouwen in de politie te vergroten en daarmee crimineel gedrag te verminderen.

Kan eenmalig contact met de politie veranderen hoe mensen tegen agenten aankijken? Kan een tweet het vertrouwen in de politie schaden? En heeft dit invloed op iemands crimineel gedrag? Amy Nivette, verbonden aan de faculteit Sociale Wetenschappen, introduceert een nieuwe methode om contact met de politie te meten en hoe deze ervaringen individuele meningen en crimineel gedrag beïnvloeden.

Dr. Kaisa Kajala, Bètawetenschappen: Hoe versterken wortels van gewassen zichzelf? 

Door inzicht te krijgen in hoe planten zichzelf beschermen, kunnen we gewassen kweken die beter bestand zijn tegen ongunstige omstandigheden.

Veel gewassen zoals tomaat hebben een cellaag in hun wortels die de wortel beschermt tegen droogte en overstroming. Kaisa Kajala van de faculteit Bètawetenschappen zal moleculair-genetische technieken gebruiken om te bestuderen hoe deze laag aangelegd wordt. Deze kennis kan gebruikt worden voor het kweken van gewassen die beter bestand zijn tegen ongunstige omstandigheden.

Dr. Lennart Meier, Bétawetenschappen: Ruimte, symmetrie en modulaire vormen. 

Met mijn Vidi-beurs ga ik onderzoek doen naar configuratieruimten, door aan deze ruimten rijke algebraïsche objecten (zoals modulaire vormen) toe te wijzen.

Algebraïsche topologie probeert met kwantitatieve middelen de kwalitatieve eigenschappen van ruimten te begrijpen. Zo’n ruimte kan hoog-dimensionaal zijn, bijvoorbeeld een configuratieruimte van honderd deeltjes. In dit project bestudeert Lennart Meier configuratieruimten door aan deze ruimten rijke algebraïsche objecten (zoals modulaire vormen) toe te wijzen.

Dr. Martin Haase, Bètawetenschappen: Bijel-templated membranen voor moleculaire scheidingen.

In dit Vidi-project onderzoek ik hoe filters zout zeewater kunnen omzetten in zoet water, om zo meer mensen te kunnen voorzien van drinkwater.

Wereldwijd hebben miljarden mensen te maken met ernstige waterschaarste. Er is echter veel water beschikbaar in de wereldzeeën. In dit Vidi-project onderzoekt Martin Haase van de faculteit Bètawetenschappen, hoe filters zout zeewater kunnen omzetten in zoet water. Deze technologie is sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw ingeburgerd, maar tot op de dag van vandaag zijn dergelijke filters fundamenteel beperkt in hun waterdoorvoer. "In dit onderzoek ontwerpen we een sponsachtig materiaal met een tot duizendmaal groter filteroppervlak in vergelijking met state-of-the-art filters. Dit nieuwe materiaal kan de zoetwaterproductie uit zout water drastisch verhogen. We zullen laboratoriumexperimenten en computersimulaties uitvoeren om de volgende generatie filters te ontwikkelen met mogelijkheden om de kosten van grootschalige zoetwaterproductie aanzienlijk te verlagen."

Dr. Jannie Wijnen, Universitair Medisch Centrum Utrecht: Snelle en geluidloze metabole MRI voor kinderen

Met mijn Vidi-beurs ontwikkel ik een baanbrekende MRI-techniek: een geluidloze MRI-scan. Dit is iets wat tot nu toe onmogelijk werd geacht.

In dit onderzoek gaat Jannie Wijnen haar concept voor een geluidloze MRI die de metabole processen in de hersenen zichtbaar maakt, verder ontwikkelen. Met deze toekomstige MRI-techniek wil Wijnen de metabole processen in het hoofd bij kinderen, met metabole aandoeningen of een hersentumor, beter zichtbaar maken. “Dit neemt nu relatief veel tijd in beslag. Doordat patiënten rusteloos zijn of schrikken van het geluid, bewegen zij vaak te veel voor een goed beeld. Door de scan sneller en geluidloos te maken is dat niet alleen comfortabeler voor een patiënt, maar levert dat ook betere beelden op.”

Dr. Pieter Vader. UMC Utrecht: Lichaamseigen RNA-koeriers.

Met deze Vidi-beurs ga ik leren van lichaamseigen RNA-koeriers, om RNA medicatie te beschermen en verbeteren.

RNA is onderdeel van onze genetische code en kan als medicijn ingezet worden voor allerlei ziektebeelden. RNA-medicatie is echter fragiel en moet dus in ons lichaam beschermd getransporteerd en in zieke cellen afgeleverd worden. Pieter Vader gaat kijken of de truc hiervoor afgekeken kan worden van natuurlijk voorkomende, lichaamseigen RNA-koeriers.

Dr. Patricia Bruijning-Verhagen, UMC Utrecht: Interacties tussen luchtwegvirussen en implicaties voor vaccinatiebeleid.

Preventie van één virus (door vaccinatie) kan invloed hebben op het voorkomen van een ander virus. Met mijn Vidi-beurs, ga ik onderzoeken hoe dit zit specifiek bij luchtwegvirussen, en de implicaties hiervan op het vaccinatiebeleid.

Preventie van virale luchtweginfecties is van groot belang voor de volksgezondheid. Door interacties tussen virussen kan preventie van één virus (door vaccinatie) invloed hebben op het voorkomen van een ander virus. In dit project onderzoekt Patricia Bruijning deze virus interacties met epidemiologische en wiskundige methoden. De resultaten zullen invloed hebben op de keuzes rondom vaccinatiebeleid.

Dr. Michael van Es, UMC Utrecht: Reanalyse van klinische trials in ALS.

Er is op dit moment geen effectieve behandeling voor ALS. In dit project ga ik nieuwe inzichten in ALS toepassen op oude medicijnstudies, en zo de ALS-behandeling optimaliseren.

Er is op dit moment geen effectieve behandeling voor ALS. In dit project gaat Michael van Es nieuwe inzichten in ALS toepassen op oude medicijnstudies door zo veel mogelijk bestaande gegevens aan elkaar te koppelen. Zo kan de onderzoeker kijken of verschillende (genetische) groepen patiënten anders reageren op behandeling. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om patiënten te vinden die wel baat hadden bij oudere middelen. Ook zullen de resultaten toekomstige trials verbeteren.

Dr. Oliver Plümper, Geowetenschappen: Patronen van de diepe water- en koolstofcyclus.

Met mijn Vidi-subsidie, ga ik ontsnappingsmechanismen van vluchtige stoffen zoals koolstofioxide onderzoeken, omdat dit bepalende stoffen zijn voor bijvoorbeeld vulkaanuitbarstingen en aardbevingen.

We weten op het moment veel over koolstof en de koolstofcyclus, maar een deel van deze cyclus ligt verborgen in zogeheten subductiezones. Er is veel discussie over hoe veel koolstof verloren gaat in de diepere aardlagen, of hoe veel terug de atmosfeer in ontsnapt. Dit komt doordat we heel weinig weten over wanneer koolstof vrijkomt, en of subductiezones koolstof wegnemen. In zijn Vidi-project 'Release' zal Oliver Plümper geologische observaties, experimenten en numerieke modellen met elkaar verbinden om deze processen te kunnen begrijpen. “Ik ben ontzettend blij dat ik deze subsidie heb mogen ontvangen, zodat ik antwoorden kan gaan vinden op één van de grootste raadsels in de aardwetenschappen,” vertelt Plümper.

Dr. Michelle van Vliet, Geowetenschappen: Wat zijn de oorzaken van waterschaarste tijdens droogte en hittegolven?

Ik ga de oorzaken van waterschaarste tijdens droogte en hittegolven wereldwijd analyseren met een nieuw modelsysteem. Hiermee kunnen watermanagers uiteindelijk betere beslissingen nemen om schoon water te beheren.

Wereldwijd worden miljarden mensen getroffen door waterschaarste en dat aantal is vele malen hoger tijdens droogte en hittegolven. In dit Vidi-project analyseren Michelle van Vliet en haar team, de oorzaken van waterschaarste tijdens huidige en toekomstige droogte en hittegolven. “Tijdens droogte en hittegolven treden complexe interacties op, maar daar is nog weinig over bekend,” licht Van Vliet toe. “Waterschaarste wordt niet alleen veroorzaakt door een afname van waterbeschikbaarheid, maar ook door verslechtering van waterkwaliteit en een toename van watergebruik door bijvoorbeeld landbouw, energie en huishoudens." In dit onderzoek wordt met een nieuw te ontwikkelen modelsysteem de complexe interactie tussen waterkwaliteit, watergebruik en waterbeschikbaarheid, bestudeerd.