Potentiële instorting van de Atlantische oceaancirculatie heeft sterke gevolgen voor Europees klimaat
"Klimaatimpact zou bijna onomkeerbaar zijn op menselijke tijdschalen"
Onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben de ineenstorting van de grootschalige oceaanstroming in de Atlantische Oceaan gesimuleerd met behulp van een complex klimaatmodel. Volgens de onderzoekers heeft zo’n instorting wereldwijde gevolgen voor het klimaat en zou Europa het zwaarst getroffen worden door de impact. Het onderzoeksteam publiceerde zijn bevindingen vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances.
De Atlantische oceaanstroming is een belangrijk onderdeel van het klimaatsysteem en reguleert wereldwijde en regionale klimaten door warmte te herverdelen. De afgelopen decennia neemt de kracht van de oceaanstroming af. Klimaatwetenschappers maken zich zorgen: in de toekomst zou er een abrupte verzwakking plaats kunnen vinden. Deze plotselinge verandering werden al waargenomen in vereenvoudigde klimaatmodellen, maar nog niet in nieuwe, geavanceerdere modellen.
Het onderzoeksteam, bestaande uit Henk Dijkstra, Michael Kliphuis en René van Westen, ontwierp een simulatie waarin ze wél een plotselinge verzwakking van de oceaanstroming konden meten. In de simulatie introduceerden ze een zoetwaterkracht in de Atlantische Oceaan. Hierdoor nam de circulatiesterkte geleidelijk af, totdat deze een kritiek kantelpunt bereikte en instortte.
Meer weten over kantelpunten? Studium Generale organiseerde een reeks lezingen over kantelpunten in het klimaat.
Impact op het klimaat
We waren verbaasd over de impact van de ineenstorting van de Atlantische oceaancirculatie op het klimaat in Europa
, vertelt Van Westen. In hun simulatie koelt het Europese klimaat na instorting van de oceaanstroom met ongeveer 1 °C per tien jaar af. Sommige regio's ervaren zelfs meer dan 3 °C afkoeling per tien jaar.
Wanneer je deze cijfers naast het huidige wereldwijde opwarmingspercentage van 0,2 °C per tien jaar legt, benadrukt dit de ongekende aard van de klimaatimpact tijdens een kantelmoment. Koelere temperaturen in Europa lijken misschien positief, maar de gevolgen zijn ingrijpend: andere regio’s zullen versnelde opwarming en veranderde neerslagpatronen ervaren. Bovendien voorspellen we dat de Europese zeeniveaus zo’n 100 cm zullen stijgen als gevolg van de abrupte instorting van de oceaanstroming
, waarschuwt Van Westen.
Koelere temperaturen in Europa lijken misschien positief, maar de gevolgen zijn ingrijpend: andere regio’s zullen versnelde opwarming en veranderde neerslagpatronen ervaren.
Waarschuwingssysteem
Dijkstra benadrukt de noodzaak van een vroegtijdig waarschuwingssysteem. Zo’n systeem zou moeten bepalen hoe ver de echte oceaanstroming verwijderd is van een kantelpunt. Dijkstra: Huidige observatiegegevens zijn te kort voor een betrouwbare schatting, maar we kunnen wel zien dat we ons in de richting van het kantelpunt bewegen.
Onomkeerbaar
Volgens Van Westen is de situatie urgent: Zodra de Atlantische oceaancirculatie instort, is de resulterende impact op het klimaat bijna onomkeerbaar op menselijke tijdschalen, zoals ons eerdere onderzoek heeft aangetoond
. Dijkstra vult aan: Het vermijden van dit kantelpunt is van cruciaal belang om verwoestende gevolgen voor het klimaat, de samenleving en het milieu te voorkomen.
Het vermijden van dit kantelpunt is van cruciaal belang om verwoestende gevolgen voor het klimaat, de samenleving en het milieu te voorkomen.