Onderzoekers uit Utrecht en Tilburg onthullen de houding van Iraniërs ten opzichte van de doodstraf

Iran is na China het land met het hoogste aantal executies. GAMAAN, een instituut dat wordt geleid door Ammar Maleki (Tilburg University) en Pooyan Tamimi Arab (Universiteit Utrecht), heeft in september 2020 een onderzoek uitgevoerd onder bijna twintigduizend mensen die in Iran wonen naar hun houding ten opzichte van de doodstraf in hun land.

Doodstraf in Iran

Volgens het Iraanse wetboek van strafrecht staat op een groot aantal misdrijven de doodstraf. De lijst omvat moord, verkrachting, gewapende overval, bezit van en handel in verdovende middelen, spionage, economische corruptie, lidmaatschap van gewapende oppositiegroeperingen, belediging van de profeet, godslastering, geslachtsgemeenschap tussen mensen van hetzelfde geslacht, overspel en de veroordeling voor het voor de vierde keer drinken van alcohol. Iran is ook een van de laatste landen die de doodstraf uitvoeren voor misdrijven die onder de achttien jaar zijn gepleegd en die openbare executies organiseren.

Goedkeuringspercentage

Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 44% van de respondenten zich resoluut tegen de doodstraf verzet, en 26% is het alleen in unieke gevallen eens met de doodstraf. Het hoogste goedkeuringspercentage voor de doodstraf is voor seriemoord of bloedbad (qatl-i 'ām), waarbij 50% van de bevolking het eens is met de doodstraf voor deze misdaden; 68% van de bevolking is het echter niet eens met de stelling dat "de doodstraf criminaliteit voorkomt en de samenleving veiliger maakt" en 67% is het er niet mee eens dat "de doodstraf gerechtigheid brengt".

Sharia

Slechts 14% van de Iraniërs is voorstander van de doodstraf zoals de Sharia-wetgeving die voorschrijft. Meer dan 85% is tegen de doodstraf voor misdaden die zijn gepleegd door personen jonger dan 18 jaar en 86% is tegen openbare executies. De resultaten leveren bewijs, aldus Pooyan Tamimi Arab, "voor de inschatting dat Iraniërs het grotendeels oneens zijn met de doodstraf zoals die door de Islamitische Republiek is geïnstrumentaliseerd en gerechtvaardigd". 

Overtuigingen meten in een gesloten samenleving

Dit onderzoek had tot doel houdingen en meningen te meten en te documenteren in een gesloten samenleving, die niet met conventionele methoden kunnen worden verkregen. Ammar Maleki legde dit uit: "In autoritaire landen waar mensen bang zijn om de waarheid te spreken, zijn de toonaangevende onderzoeksmethoden misleidend. De anonimiteit van het internet biedt nieuwe meetmogelijkheden nu de internetpenetratie over de hele wereld gestaag toeneemt". Om de vooringenomenheid te verminderen, werd het onderzoek verspreid via zowel individuen als sociale mediagroepen, kanalen en pagina's die radicaal verschillende sociale lagen van de samenleving en politieke perspectieven vertegenwoordigen.

IHR en WCADP

Deze studie werd uitgevoerd in opdracht van Iran Human Rights (IHR) en de World Coalition Against the Death Penalty (WCADP).