Onderzoekers betogen: infectieziekten uitroeien vergt systeemaanpak

Het bestuderen van infectiezieken vraagt om een systeembiologisch perspectief, waarbij de wetenschap verder kijkt dan de mens alleen. Dat betoogt een recent gepubliceerd onderzoek onder leiding van prof. Toine Pieters (Geschiedenis van de Farmacie) in PLOS Neglected Tropical Diseases. Pieters: “Zolang we ons alleen op de mens blijven richten, is het vrijwel onmogelijk om dit soort infectieziekten helemaal uit te roeien. Ik sluit niet uit dat dit ook geldt voor COVID-19.”

Op basis van een systematische literatuurstudie stellen de auteurs dat we veel te reductionistisch kijken naar zoönosen, ziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens. Het onderzoek is uitgevoerd voordat COVID-19 ten tonele kwam, maar is onverwacht actueel. “In deze publicatie hebben we het specifiek over lepra, maar eenzelfde argumentatie gaat in principe op voor andere zoönosen zoals COVID-19”, benadrukt Pieters.

Eekhoorns met lepra

Er is nog veel onduidelijk over lepra, waaronder de manier waarop de ziekte wordt overgedragen. Toch zijn er jaarlijks nog steeds honderdduizenden nieuwe gevallen van lepra, met name buiten Europa.

“Het is hierbij essentieel om te begrijpen dat lepra niet alleen van mens op mens wordt overgedragen”, vertelt Pieters. “We weten al langer dat het gordeldier drager van lepra is, en in een recente studie is er ook lepra-DNA gevonden in eekhoorns op de Britse eilanden.”

Dieren als overdrager

De auteurs pleiten voor veel grondiger onderzoek naar dieren als drager en overdrager van dit soort infectieziekten. “Lepra is tegenwoordig weliswaar goed te behandelen,” licht Pieters toe, “maar het is zorgwekkend dat het ons maar niet lukt om de ziekte volledig uit te roeien.” De onderzoekers vermoeden dat dieren daarbij een belangrijke rol spelen. “Volgens ons ligt de sleutel in een systeembiologisch perspectief. Dat geldt ook voor COVID-19: dat is via dieren bij ons gekomen, en ik acht het waarschijnlijk dat we er niet vanaf komen tenzij we dieren meenemen in onze aanpak.”

Publicatie

Reservoirs and transmission routes of leprosy; A systematic review
Thomas Ploemacher*, William R. Faber, Henk Menke*, Victor Rutten*, Toine Pieters*
PLoS Negl Trop Dis 14(4), 2020. DOI 10.1371/journal.pntd.0008276

* onderzoekers verbonden aan de Universiteit Utrecht