Onderzoek naar ontstaan longschade en chronische klachten na COVID-19

De meeste mensen die genezen van COVID-19, blijken nog langere tijd gezondheidsklachten te houden. Wat de langetermijngevolgen zijn, is nog onduidelijk. Het Nederlandse consortium Precision Medicine for more Oxygen (P4O2), dat bestaat uit een team van toponderzoekers, private partijen en patiëntvertegenwoordigers, onderzoekt nu welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van deze langdurige gezondheidsklachten, en wie er vatbaar zijn voor het ontwikkelen van chronische klachten na COVID-19. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door Health~Holland en de Topsector Life Sciences & Health.

Momenteel worden zowel ziekenhuispatiënten, als patiënten die bij de huisarts hebben aangegeven dat ze nog lange tijd klachten ondervinden, doorverwezen naar een post-corona kliniek. In deze kliniek worden o.a. longfunctietesten, CT-scans, vragenlijsten en laboratoriumbepalingen gedaan. De P4O2-onderzoekers voegen daar een aantal nieuwe metingen aan toe. Honderd patiënten van middelbare leeftijd, die ongeveer 3 tot 12 maanden nadat ze ziek zijn geworden de kliniek bezoeken, krijgen extra metingen en analyses die al binnen ander gerenommeerd wetenschappelijk onderzoek worden toegepast. 

Om het exposoom in kaart te brengen, ontvangen de patiënten onder andere een polsbandje dat stoffen uit de omgeving opvangt.

Exposoom in kaart brengen

Utrechtse onderzoekers, verbonden aan de Utrecht Exposome Hub, brengen het ‘exposoom’ van de patiënt in kaart. Het exposoom staat voor alle niet-genetische factoren die van invloed zijn op je gezondheid. Je kunt dan denken aan chemische stoffen, luchtverontreiniging, maar ook aan leefstijlfactoren zoals roken, voedingsinname en fysieke activiteit. Om het exposoom te meten, ontvangen de patiënten apparaten die meten in welke mate ze aan externe factoren zijn blootgesteld en hun fysieke activiteit bijhouden. Een voorbeeld is een polsbandje dat stoffen uit de omgeving opvangt. Ook volgen de patiënten een programma dat zich richt op hun voeding en fysieke activiteit. De verwachting is dat dit de kwaliteit van hun leven gunstig beïnvloedt. 

State-of-the-art metingen

Onderzoekers van het UMC Utrecht kijken bij de CT-scans, die de patiënten standaard krijgen, naar lichaamssamenstelling, longafwijkingen en afwijkingen in de longvaten en luchtwegen. Radioloog en onderzoeker Firdaus Mohamed Hoesein legt uit hoe ze dit doen. “We willen subtiele tekenen van longziektes in een vroeg stadium signaleren. Op een standaard CT-scan zijn die helaas niet zichtbaar, met behulp van geavanceerde kunstmatige intelligentie technieken wel.”

Daarnaast worden extra biologische monsters bij de patiënten afgenomen. Met behulp van zogenoemde omics-methodes worden vervolgens de verschillende biologische reacties van patiënten inzichtelijk gemaakt. De onderzoekers zetten experimentele celmodellen in om te kijken naar factoren en mechanismen die een ernstiger verloop voorspellen. Maar de onderzoekers kijken ook naar patronen die voorspellen welke toekomstige patiënten vatbaar zijn voor het ontwikkelen van chronische klachten na COVID-19. Dit doen ze aan de hand van big-data analyses.

Over het consortium

Het consortium P4O2 is ontstaan uit het Nationaal Programma Longonderzoek. Dit programma is opgezet door het Nederlands Respiratoir Samenwerkingsverband (NRS), in samenwerking met andere longverenigingen, onderzoekers, zorgprofessionals, patiënten en bedrijven. Het doel is om meer aandacht te krijgen voor longziekten en de samenwerking tussen longonderzoekers in Nederland te verbeteren.

Het P4O2 onderzoek wordt gecoördineerd door Amsterdam UMC (Prof. Dr. Anke-Hilse Maitland – van der Zee). De volgende partners maken ook deel uit van het P402 consortium: UMCG, UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht en Maastricht UMC+, Boehringer Ingelheim, Breathomix, Fluidda, Novartis, Ortec Logiqcare, Philips, Quantib-U, Smartfish, SODAQ, Thirona, en TopMD. De samenwerking wordt mede mogelijk gemaakt door een PPS-toeslag van Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health.