Nut en noodzaak communiceren over waarden

Op 9 oktober 2023 organiseerden leden van De Nieuwe Utrechtse School samen met leden van het Journal of Trial and Error een workshop over waarden in wetenschap voor de jaarlijkse Nationale Wetenschapscommunicatiedag.

Waarden in de wetenschap

Het idee ontstond begin 2023 tussen Stefan Gaillard en Marcel Hobma. Gaillard onderzoekt beloften en hypes binnen wetenschapscommunicatie voor zijn promotieonderzoek en Hobma heeft een diploma in journalistiek. Na enkele maanden van discussiëren, knutselen en online gesprekken met de organisatie van het evenement, kwamen Gaillard en Hobma in de zomer eindelijk tot een concreet plan. Ze vroegen de hulp van Megan Milota, universitair docent in Narratieve Geneeskunde, en Robert Dasovič, Socratisch gespreksleider.

Vanuit de perspectieven van ethiek, geschiedenis en filosofie van de wetenschap was de groep ideaal gepositioneerd om het publiek hun onderwerp op een nieuwe, inzichtelijke manier te laten benaderen. In plaats van zich uitsluitend te richten op wetenschap als het rationele proces van kennisproductie, richtte de sessie zich op de sociale, politieke en economische inbedding ervan.

Eerst introduceerde Hobma de literatuur over waarden in de wetenschap door te reflecteren op een artikel over geslachtsverschillen in klinische proeven dat hij eerder publiceerde. Hij gaf aan dat als hij de waarden in klinisch onderzoek had benadrukt toen hij dit artikel schreef, dit waarschijnlijk zou hebben geleid tot meer publiek debat en een beter begrip van klinisch onderzoek als een sociaal ingebed proces.

Vervolgens introduceerde Milota haar onderzoek naar hoe het gebruik van kunstmatige intelligentie (KI) in de diagnose van kanker wordt beoordeeld. Nadat het publiek had gereflecteerd op een studie, realiseerden zij zich dat hoewel KI kan leiden tot meer efficiëntie en minder werklast voor artsen in sommige gebieden, het de werklast in andere gebieden kan verhogen. Bovendien neigt de beoordeling van KI bijkomende kosten en het gezichtspunt en de ervaring van de patiënt te negeren.

Tot slot vroeg Gaillard het publiek om een stap terug te doen en te reflecteren op de prevalentie van discussies over KI tijdens de conferentie als geheel: welke waarden zijn ingebed in deze discussies en zou het kunnen dat sommige onderwerpen in wetenschapscommunicatie ongepast veel aandacht krijgen - misschien zelfs tot het niveau van een hype? Gedurende de sessie hielp Dasovič de interactieve delen te begeleiden.

Na een uur discussiëren over de casussen, kwam de sessie tot een einde. Hoewel een uur veel te kort was voor zo'n interactieve sessie, verliet het publiek de zaal met veel kritische vragen en een nieuw perspectief op wetenschap. Hopelijk iets om volgend jaar te herhalen!