Naar een duurzame en verantwoorde omgang met plaagdieren: samen kom je verder!
Is de omgang met ratten en muizen in dierplagen duurzaam en verantwoord? Dit was de centrale vraag in de quick scan over de omgang met plaagdieren, die door CenSAS op 22 maart jl. bij het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) in Wageningen werd gepresenteerd aan de stakeholders.
In de quick scan werd door Maite van Gerwen (Projectcoördinator bij CenSAS) onderzocht wat de rol van dierenwelzijn in dierplaagbeheersing is, welke ethische aspecten van toepassing zijn op de omgang met plaagdieren en wat er gedaan kan worden om te komen tot een verantwoorde en duurzame omgang. Hiertoe voerde zij een literatuurstudie en stakeholderanalyse uit. Er werd gesproken met 19 personen uit 15 organisaties, waaronder onderzoekers, dierplaagbeheersers en -adviseurs, dierenbeschermers, overheden en vertegenwoordigers van de levensmiddelenhandel en agrarische sector.
Omgang met plaagdieren: een blinde vlek
Uit het onderzoek komt naar voren dat dierenwelzijn en morele status van ratten en muizen in de huidige praktijk van dierplaagbeheersing volledig onderbelicht blijven. Terwijl het welzijn van ratten en muizen die bijvoorbeeld als proefdier worden gebruikt wettelijk streng is beschermd, is dit voor wilde ratten en muizen niet het geval. Voor deze dieren is wettelijk bijzonder weinig geregeld, met als gevolg dat mensen met deze dieren bijna kunnen doen wat ze willen. Dit is opmerkelijk als we bedenken dat ze in hun capaciteiten, bijvoorbeeld het ervaren van pijn en ongerief, niet afwijken van hun gedomesticeerde broertjes en zusjes. Het is niet alleen een theoretisch probleem of die verschillen terecht of juist inconsistent zijn. Het gebrek aan aandacht levert ook praktische problemen op. Met aan de ene kant de toenemende maatschappelijke aandacht voor dierenwelzijn en aan de andere kant de toenemende overlast die door ratten en muizen wordt ervaren, is het te verwachten dat er een toename komt van vragen en problemen die gaan over het welzijn en de positie van dieren, zoals ratten en muizen die we als plaag ervaren.
Omgang kan zorgvuldiger
Uit de gesprekken met stakeholders wordt duidelijk dat zij van mening zijn dat de omgang zorgvuldiger kan en moet. Dat kan, bijvoorbeeld door meer preventieve maatregelen toe te passen en dierenwelzijn meer aandacht te geven in preventie en bestrijding. Bovendien wordt het beheersen van dierplagen daardoor effectiever. De quick scan resulteerde in 5 concrete thema’s waarop verbeteringen mogelijk zijn, namelijk (I) meer bewustzijn bij particulieren, (II) breder en beter toepassen van een geïntegreerde aanpak, het zogenaamde Integrated Pest Management, (III) een betere wettelijke bescherming van ratten en muizen, (IV) meer aandacht voor dierenwelzijn en (V) een betere coördinatie en monitoring.
Grote bereidheid tot samenwerking bij stakeholders: samen kom je verder!
Het onderzoek en de brainstorm met stakeholders vormen een eerste inventarisatie en aanzet voor het voeren van een bredere dialoog over de omgang met dieren die mensen als ongewenst beschouwen. Er is een sterke bereidheid onder stakeholders om gezamenlijk te werken aan het uitwerken van een kader en praktijkgerichte voorstellen voor een verantwoorde en duurzame omgang met plaagdieren. Het negatieve imago dat deze dieren hebben, zou geen reden moeten zijn om dieronvriendelijk met ze om te gaan. Ook zij verdienen een verantwoorde behandeling. Vanuit CenSAS gaan we hier, samen met stakeholders, verder mee aan de slag.
